________________
પૂર્ણતા કે શૂન્યતા?
ઘેાડાક થાકેલા માણસેાને ભેગા કરી સૂરીલા મધુર શબ્દોમાં એ ભાઈ કહી રહ્યા હતા; મનને શૂન્ય કરી, સતત એ જ વિચાર કરા કે હું શૂન્યમાં જઈ રહ્યો છું. હું શૂન્ય છું, વિચાર વિન્હા બનવા માટે વિચારો કે હું શૂન્યમાં જઇ રહ્યો છું.
પ્રથમ શ્રવણે ગમી જાય એવી આ વાત છે. શૂન્ય થાઓ એટલે અંદર કંઇક ભરી શકાય. પણ ચૈતન્યના જ્ઞાન પ્રકાશમાં આ ચિન્તન પદ્ધતિ કેવી નકારાત્મક લાગે છે? આમાં વિવેક ન રહે તે! આ પદ્ધતિ કેવી આત્મઘાતક બની શકે તે વિચારીએ.
આત્મા જે પૂર્ણ છે, જ્ઞાનથી પરિપૂર્ણ છે. આન ંદથી સભર છે. શાશ્વત છે, તેમાં શૂન્યતાની વિચારણા લાવવી? જે સત્, ચિદ, અને આનંદમય છે એની અનુભૂતિ કરવાને બદલે શૂન્યતાના વિચાર કરવા ?
હું પૂર્ણ છે. એમ સ્વના પ્રકાશમાં સ્વ સવેદન કરવાને બદલે વિચારના વંટોળિયા દ્વારા ઊભા કરેલા ધુમ્મસમાં હું ખાલી છું' એવે! આભાસ સવે ? જીવન જે
હકરાત્મક છે તેને શું નકારાત્મક જોવુ
એક પ્યાલામાં ઘેાડુ' પાણી છે. શૂન્યતાદશી કહેશે. પ્યાલે અર્ધા ખાલી છે. પૂર્ણ તાદશી કહેશે: પ્યાલા અર્ધા ભરેલા છે.
શૂન્યતાને જે ખાલી દેખાય છે તેજ વસ્તુ પૂર્ણ તાપૂત દૃષ્ટિને ભરેલ જાય છે. વસ્તુને કયા દૃષ્ટિ કણથી જોવામાં આવે છે, તે પરથી પદાર્થ ને પરિચય પૂર્ણ યા અપૂર્ણ
થાય છે.
ક્રાઇસ્ટે પણ કદાચ આજ વાત ધ્યાનમાં લઈને કહ્યું હશે : “ As & man thinketh in his heart so is he', માણસનાં ચિન્તન, વિચાર અને લાગણીએ એના કાય અને જીવનને આકાર આપતાં હૈાય છે. અને અંતે માણસ એવા થઈ જાય છે.
સિંહનું બચ્ચું પણ બકરાના ટોળામાં વસી વિચારે કે હું બકરું છું તે કાળે કરી એ સહુબાળ જેવું સિંહબાળ પેાતાના આત્મવી ને ગુમાવી ઘેટા જેવી ચેષ્ટા કરતું થઈ જાય છે. ડરી ડરીને ભાગતુ થઈ જાય છે.
માણસ વિચારે કે
ખાલી છું, શૂન્ય છું. શૂન્ય થાઉ છું. તે વર્ષો જતાં આ વિચારના ધુમ્મસમાં શૂન્ય જેવા મૂઢ થઈ જાય તેાય નવાઈ નહિ. કારણ કે એના વિચારે જ એને ઘડયા છે. એને આકાર આપ્યા છે. એના વિચાર એ જ એનું સર્જન છે.
મુનિશ્રી ચિત્રભાનુ સામ
સામા
**