________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ઉત્તમ સંપત્તિ : ચારિત્ર લેખક : (ડહેલાવાળા) પૂ. 5. ધર્મ વિ-મ-ના શિષ્ય આચાર્ય દેવશ્રી અશોકચન્દ્ર સૂરિશ્વરજી. મુંબઈ લેકે કહે છે કે આજે અમુક વર્ગ ખૂબ કમાય છે. અમુક લેકે એ અડળક સંપત્તિ ભેગી કરી છે. અમુક લોકોની સુખ સાહ્યબીમાં વધારો થયો છે. એ ખરું, પરંતુ તેથી મને જરા પણ આનંદ ઉપજતો નથી, વૈજ્ઞાનિક શોધ ખોળને પરિણામે અનેક જાતની સગવડો વધી છે, એ પણ ખરું, પરંતુ તે મારે મન મહત્વની વાત નથી, હું તે તમને એક જ પ્રશ્ન પુછવા માગું છું. કે માણસ સમાજ કે રાષ્ટ્રના ચારિત્રમાં કેટલો વધારો થવા પામ્યો છે ? મારે મન કોઈ મહત્વની બાબત હોય તે આ છે, અન્ય નહિ. પૈસે અમુક વ્યકિત પાસે વધે, તે અન્ય વ્યક્તિને તેટલા પ્રમાણમાં આર્થિક મુશ્કેલી અનુભવળી પડે છે, પાસે પાસે બે કુવા હૈય, અને બંનેની સરવાણી એક જ હોય, તે એક કુવામાં પાણી વધે, તો તેટલા પ્રમાણમાં બીજા કુવાનું પાણી ઓછું થવાનું પૈસાનું પણ તેવું જ છે, મુઠ્ઠીભર વ્યકિતઓના હાથમાં પૈસા જાય તે બાકીની વ્યક્તિઓને આર્થિક મુશ્કેલી ઉભી થવાની જ તેમાં આનંદ શો હોઈ શકે ! આ વાતમાં આનંદ થવાને બદલે દુઃખ ઉદ્ભવે તેમ છે, કેમ કે બીજા વિશ્વયુદ્ધમાં લેકના ચારિવનું, નીતિ અને પ્રમાણિતાનું ધોરણ જેટલું નીચું ગયું છે, તેટલું કદી ગયું નહતું કેઈપણ દેશની ઉન્નતિના આધાર, તે દેશની સમૃદ્ધિ પર નથી, પરંતુ તે દેશના ચારિત્રના ઉચ્ચારણ પર ઉન્નતી નિર્ભર છે, એટલે મારી પાસે મહત્વનો કોઈ પ્રશ્ન હોય તે આ છે, દેશ ચારિત્રની બાબતમાં વિકાસ સાધી રહેલ છે કે નીચે ઉતરતો જાય છે? આ પ્રશ્ન પરથી જ દેશની ઉન્નતિ કે અવનતિ નક્કી કરી શકાય છે, જે દેશ પૈસાને જ મહત્વ આપે છે અને અર્થ પ્રાપ્તિના પ્રયત્નમાં ચારિત્રનીતિ કે પ્રમાણિકતા ગુમાવી બેસે છે, તે દેશ ઉન્નતિને માર્ગે નથી જઈ રહેલ પરંતુ અવનતિને માર્ગે જઈ રહેલ છે. એમ હું માનું છે! માટે આપ સૌને કહેવાનું છે તે એ છે કે આપ કઈ પણ બાબત કરતાં ચારિત્રને વધુ મહત્વ આપજે અને ચારિત્રના ભાગે કે ઈ પણ વસ્તુ મેળવવા પ્રયત્ન કરશો નહિ પશ્ચિાત્ય અર્થ પ્રધાન સંસ્કૃતિની અસર હિંદ પર થઈ તે પહેલાં ભારતમાં ચારિત્રનું સ્થાન પ્રધાનપદે હતું અને લક્ષ્મીનું સ્થાન ગૌણ હતું ગમે તેટલી આર્થિક મુશ્કેલી અનુભવતી વ્યકિત પણ મુશ્કેલીઓ સહન કરતી. પરંતુ ચારિત્ર ગુમાવવા કે વેચવા કદી તૈયાર થતી નહેતી નીતિ અને પ્રમાણિક્તા વડે મેળવેલું ધન સામે નજર સરખી પણ કેઈ નાખતું નહિ. આ હતો આપણે પૂરાણે આદર્શ, પરંતુ આજે તે ભુલાઈ ગયે છે. (15) (ક્રમશ:) For Private And Personal Use Only