Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ કઈ વસ્તુના સ્વભાવને માને છે, કઈ પૂર્વકર્મના ઉદયને માને છે, કોઈ ભવિ. ભાવને માને છે, કે પુરૂષાર્થને માને છે, અને કેઈ કાળને માને છે; એમાં પક્ષપાત કરી જે એક જ વસ્તુને માને છે, તે મિથ્યાત્વી કહેવાય છે. અપેક્ષિત સને કવીકાર કરે એ સત્યાર્થ છે
જીવ વસ્તુ એક છે, પણ તેના ગુણ અનેક છે; રૂપ અનેક છે અને નામ એનેક છે તે પર સંગ વિના એટલે કે પોતાના સ્વભાવમાં તે શુદ્ધ છે; પરંતુ પરના સંગથી તે અદ્ધ છે વેદાંતી તેને બ્રહ્મ કહે છે; મીમાંસક જેમિનીય એને કમ' કહે છે, શિવમતવાળા અને શિવ કહે છે, બૌદયમતવાળા અને બુદ્ધિ કહે છે, જેની એને જિન કહે છે અને યાયિક એને કર્તા કહે છે આમ છચે દર્શનમાં શુદ્ધ જીવને કહેવામાં એક એકથી વચનને વિરોધ છે, પણ એ છ એ દર્શનમાં જે વસ્તુનું સ્વરૂપ એળખે છે, તેજ જ્ઞાની કહેવાય છે અને તે જ વાત સત્ય છે, પણ જે વચનના ભેદથી પદાર્થમાં પણ વેદ માને છે તે મૂર્ખ છે.
વેદાંતી છરને નિશ્ચય નયની દષ્ટિએ જોઈ એને સર્વથા બ્રહ્મ કહે છે, મીમાંસક જીવને કર્મ ઉદયની દષ્ટિએ જોઈ અને કર્મ માને છે, બૌદ્ધ મતિ જીવને બુદ્ધ માં છે અને એના ક્ષણભંગુર સૂકમ સ્વભાવને પ્રસિદ્ધ કરે છે, શિવ મતવાળા જીવને શિવરૂપ માને છે અને શિવને કાળ રૂપ કહે છે, નૌયાયિક (ન્યાય ગ્રંથવાળા) સેળ પ્રમાણથી પદાર્થને માને છે અને યુદ્ધ જીવને કર્તા માની ને તે ઉધમની ઉદિરણમાં ચિત્તને આનંદિત કરી મન રહે છે. આમ એ પાંચે દર્શન વસ્તુના સ્વાભાવાદ્રિક પાંચ નયનાં એક એક અગને પોષે છે એટલે એકાંત પક્ષ ગ્રહણ કરે છે; પણ જે જૈન માગ કહેવાય છે, તે તે સવાંગી સર્વનય ગ્રહણ કરે છે.
જીવ પદાર્થના લક્ષણમાં ભેદ નથી, સર્વ જીવ સમાન છે; આથી વેદાંતીઓએ માનેલ અદ્વૈતવાદ સત્ય છે, જીવના ગુણને તરંગ ઉઠી રહ્યા છે, તેથી મીમાંસ કે માનેલ ઉદય પણ સત્ય છે, જીવની ઉદયશકિત હોવાથી તે સ્વભાવમાં પ્રવર્તે છે, આથી તૈયાયિકોએ માનેલ ઉધમ સાચું અંગ છે, જીવન પર્યાય ક્ષણ ક્ષણમાં જુદા જુદા છે, અને તેના રૂપનું પ્રમાણ સૂક્ષમ છે, તેથી બૌદ્ધ મતે માનેલ ક્ષણિક ભાવ પણ સત્ય છે, પરિણામની જે ગતિ છે તે ફળતા કાળચકની શક્તિ છે, તેથી એ માનેલ કાળ પણ સાચે છે એ રીતે આત્મ દ્રવ્યમાં અનેક અંગ દેખાય છે, પણ તેમાંથી જે એક જ અંગમાને છે અને બીજા અંગન માને તેનું નામ કુમતિ છે; એકાંત પક્ષ છોડીને જે એક વસ્તુના દરેક અંગ જુએ છે તે સુબુદ્ધિવાન કહેવાય છે. શેધક જીવે છે એટલે કે જ્ઞાન પામે છે, પણ વાદી મરે છે એટલે એકાંત પથ પકડીને જન્મ મરણના ફેરા કરે છે.
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 534092 |
| Book Title | Jain Dharm Prakash 1978 Pustak 094 Ank 09 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publisher | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publication Year | 1978 |
| Total Pages | 16 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Jain Dharm Prakash, & India |
| File Size | 6 MB |