________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
જિન અને શિવની એકતા
લે. પ્રે. હીરાલાલ ર. કાપડિયા એમ.એ
'જિન'થી સામાન્ય રીતે જૈનાના દેવાધિદેવ ‘તીથ કર અને શિવથી વૈદિક હિન્દુએના ભગવાન ‘મહાદેવ' સમજાય છે. આથી પ્રશ્ન એ ઉદ્ભવે છે કે આ બંનેને એકકેય ગણ્યા કે જે પ્રમાણેના મે' આ લેખના શીર્ષકમાં કર્યાં છે? આના ઉત્તર અને એનુ સમન ઉપાધ્યાય મેઘવિજયકૃત અદ્દ્ગીતામાંથી મળી રહે છે. આ ઉપાધ્યાય કૃપાવિજયના શિષ્ય થાય છે, એમણે વ્યાકરણાદિ વિવિધ વિષયોના ગ્રંથ રચ્યા છે. અધ્યાત્મ અંગે ત્રણ ગ્રંથો રચ્યા છે. એમાં એકનુ નામ અદ્ગીતા છે. એને તવગીતા તેમજ ભગવદ્ગીતા પણ કહે છે. એમાં ૩૬ અધ્યાય છે. એ ગૌતમસ્વામીએ મહાવીરસ્વામીને પૂછેલા પ્રશ્નરૂપ છે. એના ઉત્તરે। મહાવીરસ્વામીને આપ્યા છે, જે કે ખરી રીતે તો કર્તા પેાતે જ પ્રશ્નકાર અને ઉત્તરકાર છે. અ`ગીતાના કર્મકાંડરૂપ ૨૭ માં અધ્યાયન નિમ્નલિખિત ૧૫ મે લૈક અત્ર અભિપ્રેત છે
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
*
एवं जिन शिवो नान्दा नाम्ति तुल्येऽत्र मात्रया । थानादि योगाज्जयान वयोश्च कय मागवत् ।। १५ ।
આના અર્થ એ છે કે આ પ્રમાણે ‘જિન’ ‘શિવ' છે એ અને ભિન્ન નથી કેમકે માત્રા વડે બંનેના નામેા સમાન છે, વળી ‘જ' અને ‘શ'નાં તેમજ ‘ન' અને ‘વય, સ્થાનાદિની એકતા છે. આ બાબત ૫. રમણુકવજયે પે।તાના નિમ્નલિખિત ૧ લેખમાં નીચે મુજબ દર્શાવી છે.
"1
“ પૂ. ઉપાધ્યાય શ્રી મેવિજય ગુફિતા અત્નીતા '
(૧) જિનના જ' અને “ઇ”ના તેમ જ શિવના 'શ' અને ‘ઈ'ના પણ સ્થાના “તાલુસ્થાન છે.
૧ આ લેખ “ ન્યાય વિશાદ ન્યાયા આચાર્ય મહાપાધ્યાય શ્રી યશોવિજય માંતમન્ય : પૃ. ૪-૪૭) છપાવાયા છે
(૨) જિનના ‘ન’ અને શિવના ‘વ’એ (૩) અન્ય રીતે કરીએ તા એ બંનેનુ
"
બનેનુ એક સરખુ દંતસ્થાન છે. અનુનાસિકનુ સ્થાન પણ સરખું છે. આ પ્રમાણે જિત અને સ્વ ૧Čદષ્ટિએ તેમજ શબ્દબ્દષ્ટિએ સરખા છે વાસ્તે એ એમાં કશે। ભેદ નથી. અહીં જે ત્રણ ખાખતા દર્શાવાઇ છે. તેમાંની ત્રીજી ખાખત બીજાની માત ‹ અથવા ’તરીકે અપાઇ છે. એ ભાખતુ મને બરાબર સમજાઇ નથી. ગમે તેમ પણ આવી જાતની કલ્પના આ પૂર્વે કોઈ એ કર્યાનું જાણવામાં નથી.
For Private And Personal Use Only
૧ આ સંબંધમાં ‘ભકતામ†àાત્ર પઘ વિચારવુ ધટે એમાં ઋષભદેવને ખુ, શંકર, ધાતા, અને પુરૂષોત્તમ પશુ કથા છે અને તેના કારણે પણ દર્શાવાયા છે.
-(૯)-૬
