Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અંતમુખ દૃષ્ટિની ઉપયુક્તતા
(૭૧ ) કરીએ છીએ શું ? દિવસમાં કે રાત્રીમાં આધાર નહીં રાખતા અંતરંગ તપાસી અંતઆપણુ હાથે એમાંથી કઈ અતિક્રમ, યતિ. મુખ દષ્ટિથી જોતા શીખવું જોઈએ. ક્રમ, અતિચાર કે અનાચાર થઈ ગયો હોય ઉપર જણાવેલ કારણ માટે જ નિદ્રાધીન તેની વેદના આપણા અંતરંગ દષ્ટિની કક્ષા થતા પહેલા આપણે પોતાની અંતર્દષ્ટિ ખુલી સુધી પહોંચી ગઈ છે શું? થએલી ભૂલ માટે કરી પિતાના મનની સાથે આખા દિવસના આપણને સાચે પશ્ચાત્તાપ થયો છે શું? એને પિતાના કાર્યની સમાલોચના કરી લેવી જોઈએ. આપણે વિચાર સરખે પણ કરતા હોઈએ પિતાના હાથે થએલ ભૂલેને એકરાર જાહેર તે જ તે સાચી કિયા ગણાય, જે ભૂલ આપણા રીતે બધાની સમક્ષ કરનારા તે કોઈ વિરલ હાથે થઈ ગએલ હોય તે અંતર્મુખ દષ્ટિ સંત પુરૂ જ હોય! કારણ તે માટે અસાધાઆગળ ધરી આપણા અંતઃકરણને નવી રણ આત્મશક્તિની આવશ્યકતા છે. પણ સામા જોઈએ ત્યારે જ તે દેષ પરત્વે આપણે પ્રતિ ન્ય રીતે નિત્ય રાતના પોતાના બધા કાર્યોની ક્રમણ કરેલું કહેવાય. અન્યથા ટેવ પડી સમાલોચના આપણા મનસાથે અંતર્દષ્ટિ કેળવી ગએલાની પેઠે મન રીન્યત વાત જાત કરવી એ આપણી ફરજ છે. આમ કરવાથી એટલે મનમાં એક વિચાર, વચનથી બોલવામાં થએલ દોષોથી થતા કમબધે નબળા પડી બીજી વાત હોય અને પ્રત્યક્ષ આચરણ ત્રીજી જાય છે. અને મનની ભાવનાએ સરળ અને જ હોય એવી આપણી સ્થિતિ થઈ જવાની. મૃદુ થતા આપણા હાથે કર્મબંધને થતા ત્યારે આપણે દરેક ઘટના ફક્ત બહારની અટકી જાય છે. માટે અંતર્મુખ દૃષ્ટિ કેળવવા દૃષ્ટિથી નહીં જોતા લાંબો વિચાર કરવા માટે માટે આપણે પ્રયત્ન કરવાની ઘણી જરૂર છે. જરા થોભી જવું જોઈએ. આપણે પિતાનો સારા કાર્યોનું શ્રેય દેવગુરુનું જ અંતઃકરણ - એમાં કેટલે દેષ કે ગુણ છે એને બરાબર પૂર્વક માનતા શીખવાથી આપણામાં નિરહંકાર તાલ કરી લેવું જોઈએ. આમ કરવાથી આપણે વૃત્તિ જાગે છે અને નમ્રતા, વિનય એ ગુણાના પિતાના દોષોનું દર્શન થતા આપણા આત્માની પ્રાદુર્ભાવ વધે છે. અને વિનય તો બધા સંદૂશુદ્ધતા થતી જશે અને માનવજન્મ પામવાનું ગુણે આવવાનું દ્વાર છે. માટે અમુક દૃષ્ટિ તેમજ સાચો ધર્મ પામવાનું સાર્થક થશે. ‘હમેશ કેળવવા પ્રયત્ન કરવો જોઈએ.
દરેક સારા કાર્ય માટે પોતાનું જ શ્રેય- કેઈ મનુષ્ય આપણે અપરાધ કરે અને ગણવું એ વિનાકારણે કેળવેલે અહંકાર છે. દેખીતી રીતે એમ કરવા માટે આપણે એને આપણે કાર્યમાં સફળતા મેળવેલી હોય એમાં કોઈ પણ કારણ પુરૂ પાડેલું નહીં હોય ત્યારે આપણા પૂર્વાજિંત પુણયનો ફાળે હોય છે આપણા ક્રોધની માત્રા કાંઈક વધી જાય છે. તેમ જ દેવગુરુની અને ધર્મની કૃપા એ પણ અને આપણે એને તિરસ્કાર કરી બદ્રલે લેવાને માટે ભાગ ભજવે છે એ વસ્તુ ભૂલી શકાય પ્રયત્ન કરીએ છીએ. એવા પ્રસંગે અ તમુખ નહીં. એવા સફળ ઉત્તમ કાર્ય માટે સંતોષ- દષ્ટિની ખાસ આવશ્યતા ઉત્પન્ન થાય છે. આપણે માની શકાય પણ તેનું સાચું કાર્ય આપણા જ બીજો કોઈ અપરાધ ન કરે અને અમુક માણસ ફાળે જમે કરવું એ નરી અહંકારવૃત્તી જ છે. જે તેમ કરવા પ્રેરાય એ વસ્તુ બનવામાં દેખીતું અને તેને લીધે આપણે વિના કારણે દેશે કોઈ કારણ ભલે ન હોય પણ સામાના મનમાં નિર્માણ કરી નવા અશુભ ક ઉપાર્જન કરીએ એ જાતની વિકૃતિ ઉત્પન્ન થવા માટે આપણી છીએ. એ માટે જ બાહ્યદષ્ટિ એકલી ઉપર સ્થલ દષ્ટિથી પર એવું કેઈ સબળ કારણે
કે
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 533977 |
| Book Title | Jain Dharm Prakash 1968 Pustak 084 Ank 09 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publisher | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publication Year | 1968 |
| Total Pages | 16 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Jain Dharm Prakash, & India |
| File Size | 8 MB |