Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જિનદાસગણિ મહત્તર : જીવન અને કવન
.
પો. હીરાલાલ ૨, કાપડિયા એમ. એ. જૈન આગમોનાં જે પ્રાચીન વિવરણો રચાયાં છે (સં૦ ઉશક) કહે છે. આ આગમના પંદરમા ઉસગને તેમાં મહત્ત્વનો ફાળો જિનદાસમણિ મહત્તરે રચેલી અંગેની ચુણિ (ચુર્ણિ)ના અંતમાંની નિમ્નલિખિત ચુણિણુઓ ( ચણિ એ )નો છે એ વાત વિદ્વાનોથી ગાથામાં જીન દાસગણિની માતાનું નામ પ્રહેલિકા અજાણી નથી. એ મહત્તરની જીવનરેખા હું આ રૂપે રજૂ કરાયું છે – લેખ દ્વારા આલેખુ છું.
"रविकर ममिधाण कखरसत्तमणगान्त अखरजुहणं। જીનદાસગણીએ નિસીહ (નિશીથ) અને નામે રક્ષરથા સુસેન તરસે યા ગુoo” એની 'નિજજુત્તિ અને ૬૭૦૩ ગાથાના ભાસના
આ ગાથા પં. લસુખ માલવણિયાએ “નિશીલઃ વિવરણ રૂપે વિશેષ ગુણિણ રચી છે. એમાં એમણે પોતાને વિષે કેટલીક બાબતે રજૂ કરી છે. એ
એક અધ્યયન” (પૃ ૪૭) માં ઉધૃત કરી છે, પરંતુ ઉપરથી આપણે એમનું સંસારિક જીવને અંશતઃ
એમાં છુપાયેલું નામ શું છે તે દર્શાવ્યું નથી તેમજ જાણી શકીએ છીએ. બાકી હજી સુધી તો એ બાબ
એ ગાથાને અર્થ પણ આ નથી આથી પ્રથમ તે
હું એને તમાં એથી અધિક માહિતી પૂરી પાડનારૂં કઈ કે
અર્થ સૂચવું છું:સાધન મળી આવ્યું નથી. માતા-નિસહુને વીસ ‘સૂર્યનાં કિરણ” વાચક શબ્દને સાતમાં વર્ગના વિભાગમાં વિભક્ત કરાયેલ છે. એ પ્રત્યેકને ઉદ્દેગ” અંત્ય અક્ષરથી યુક્ત બનાવાતાં જે સ્ત્રીનું નામ ૧-૨ બંને જણ મરહટ્ટી (જૈન મહારાષ્ટ્રી) માં
: નિષ્પન્ન થાય તેના પુત્ર (જિનદાસે) ચણિણ રચી. ! એકજ પ્રકારની પાઈચ (પ્રાકૃત) ભાષામાં અને તે પણ
રવિકરાથી રવિ અને કરને ‘’ સમાસ, અભિપ્રેત એકજ જાતના છંદમાં રચાયેલા હોવાથી બંનેની કોઈ હોય તે ઉપરણ્ય કત અર્થમાં ફેરફાર કરવા પડે, એ કઈ ગાથાઓ સેળભેળ થઈ ગઈ હશે એ બધી જુદી ક, થ, ૮, ત, ૫, ૬ અને શ એ આઠ વર્ગ તારવવી અશકય નહિ તો દુઃશક્ય તો છે જ. ગણાય છે. એ હિસાબે સાતમો વર્ગ “ય' છે અને
૩- આ ગૃહિણુ નિસિહ તેમજ એનાં નિજસ્તુત્તિ તેને છેલે અક્ષર ‘વ’ છે. આ ‘વ’ ને આઘ અક્ષર અને ભાસની મિશ્રિત બનેલી ગાથાઓ સહિત “સન્મતિ
ગણવાને છે કે અંતિમ એ પ્રશ્ન ઉદ્ભવે છે, જ્ઞાનપીઠ, આમા” તરફથી ચાર ભાગમાં ઈ. સ. ૧૯૫૭, જાન” જેવા નામમાં એ અંતિમ છે તે ‘વસુમતીમાં ૧૯૫૭, ૧૫૮ અને ૧૯૬માં અનુક્રમે પ્રસિદધ કરાઈ છે.
આદ્ય છે. અભિધાન ચિન્તામણિ (કાંડ ૨, બ્લે. પહેલા ભાગમાં ભાસની ગા. ૧-૪૯૬ રૂપ પીઠિકા અને એને લગતી વિશેષ યુણિ છપાવાઈ છે. સાથે સાથે છ પરિ
૧૩-૧૪)માં ‘કિરણ” અર્થવાળા ૩૯ શબ્દો છે. એમાંથી શિષ્ટ અપાયાં છે. બીજા ભાગમાં નિસીહ (ઉ. ૧-૯), અત્ર ત્યે પ્રસ્તુત છે તે જાણવું બાકી રહે છે. ભાસ (ગા ૪૯૭-૨૬૦૫) અને એને અંગેની વિશેષ પિતા--નિસીહ (ઉ. ૧૩)ની સુણિના ચણિ , ત્રીજા ભાગમાં નિસીહ (ઉ. ૧૦-૧૫), ભાસ શાતમાં નીચે મુજબની ગાથા છે :-- (ગા ૨૬૦૬-૫૯૪) અને એની વિશેષચુણિણ અને એના હૈયા ભાગમાં નિસીહ (ઉ ૧૬-૨૦) ભાસ (ગા.
“सङ्करजडमउऽविभूमणस्स ૫૦૯૫-૬૭૦૩)અને એ સંબંધી વિશેષચુણુ તેમજ
તogrHસરિસમસ | પં. દલસુખ માલવણિયાનો “નિશિય: એક અધ્યયન”
तस्स सुनेणेस कता विसेसचुण्णी णिसीहस्स।" નામનો હિન્દી નિબંધ તથા નિસીહ (ઉ.૨૦)ની સંસ્કૃત ટીકા છે. આ થા ભાગમાં પણ પહેલા ભાગની જેમ છે
આનો અર્થ એ છે કે શંકર યાને મહાદેવની પરિશિષ્ટ છે,
જટારૂપ મુગટના વિભૂષણ યાને અલંકારરૂપ અને
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 533955 |
| Book Title | Jain Dharm Prakash 1966 Pustak 082 Ank 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publisher | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publication Year | 1966 |
| Total Pages | 16 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Jain Dharm Prakash, & India |
| File Size | 6 MB |