Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
(
સ્વ–મા વ
કાકા છું*
લેખક–બાલચંદ હીરાચંદ સાહિત્યચંડ-માલેગામ અશ્ચિને સ્વભાવ બાળવાને છે, તેમાં પાણીને વિદ્યાર્થી અનેક વર્ષો સુધી એક જ વર્ગમાં રહ્યો સ્વભાવ હૃદક પેદા કરવાનું હોય છે. બે વસ્તુઓ છતાં અને અનેકવાર એક જ પાછું ભણવા છતાં પિતાને સ્વભાવ છેડી પાકતી નથી. કૂતરાની પૂંછડી એ જેવો ને તે જ રહી જાય છે. એ ઉપરથી ઘણા કાળ સુધી નળીમાં રાખી મૂકવામાં આવે તો પષ્ટ જણાય છે કે પાછળના ભવમાં જેને પણ તે સીધી થઈ શકતી નથી. ઉંટના અઢાર અભ્યાસ અટકી ગયો હતો. તેની આગળ તે સુઅંગ વાંકા હોય છે, તે સીધા થઈ શકતા નથી. તાથી અને જલદી વધે છે, એ ઉપરથી સિદ્ધ થાય તેમ જુદા જુદા મનુષ્યમાં જુદા જુદા પ્રકારની છે કે, સ્વભાવ બનવાની પાછળ અભ્યાસ અને સંગ ભાવના અનેક જન્મના સવાસથી સ્થિર થએલી વાસની મેટી પરંપરા ચાલી આવેલી ય છે. હોય છે. એને લીધે એ એના પોતાના પરિવર્તન ઉપરના વિવેચન ઉપરથી આપણે જોઈ ગયા. નીય સ્વભાવ જેવી થઈ ગએલી હોય છે. એથી જ કે, વસ્તુને જે સ્વ એટલે પોતાના અંગભૂત ગુણ અમુક માણસ સાત્વિક અને સરળ સ્વભાવવાળે છે, હોય છે, તે કયારે પણું બદલાતું નથી તેમ મનુષ્યનું અને અમુક માણસે ઘણે કપટી અને અતર ગ ઘૂટું નથી. કારણું એની પાસે આમા છે. અને આ માને વિચારવાળે છે, એ કે આપણે ગણીએ છીએ, કેદાને જે બીજા અનેક ગુણો વળગેલા હોય છે એ બધા આપણે ક્રોધી ને કઈને લેભી અણીએ છીએ. તેમ આગંતુક હોય છે. અને કારણવશાત્ એ જુદા થઈ કોઈ ઉદાર અને બીજે કંજુસ છે એવી આપણી કહપના શકે છે. પશુપક્ષીઓ કે કમિફાટક પાસે પણ આપણા થઈ જાય છે. એકાદ માણસ પંડિત જ્ઞાની ગણાય જેવો જ અ! મા વસે છે. પણ એમના આત્માને છે ત્યારે બીજો મહામૂર્ખ મનાય છે. ત્યારે આપણે વિકાસ ઘણે ધીમી ગતિથી થાય છે. મનુષ્યને એના અમુક સ્વભાવનું વર્ણન કરીએ છીએ. એના વિકાસ થવા માટે જેવી અનુકુળતા અને સામગ્રી એવા નિત્ય આચરણથી એને એ સ્વભાવે જ છે. હોય છે તેવી સામગ્રી તેમની પાસે હોતી નથી. એમ આપણે માની લઈએ છીએ અમુક માણસ તિર્યંચ ની સ્થિતિ આચરણ જે હજારો વર્ષ
લશે તે ન્યાયસંગત જ બોલશે તેમ બીજા માણસે પહેલાં હતી તેવી જ અત્યારે પણ કાયમ જ છે. પાસેથી કઈ છે અને સાચી ૯૫નાની આશા તેઓ પ્રગતિ સાધી રહ્યા નથી. એનું કારણ એ પણ આપણે રાખતા નથી. એનું કારણ એટલું જ છે કે, મનુષ્ય એ પ્રાણ બુદ્ધિ ધારણ કરેલે આત્મા છે કે, દરેક માણસ જુદી જુદી ધડામાંથી ઘણું હોય છે. એની પોતાની અને બીજાઓની પ્રગતિને જન્મમાં પસાર થએલે. હોય છે. તેને લીધે તેને એ તેલ કરી શકે છે. અને પોતે પણ બીજાઓની તેવા આચરણની ટેવ પડી ગએલી હોય છે. એવી પેઠે આગળ વધવા પ્રયત્નશીલ રહે છે. અને એના રીત એ ટેવ એના આભા સાથે એકરૂપ થઈ ગએલી જ્ઞાન અને બુદ્ધિને સારો જે વિકાસ એ હોય હોય છે. તેથી જ તે એને સ્થાયીભાવ થઈ ગયેલ છે. એ ઉપરથી ફલિત થાય છે કે, આ માનો ગુણ હોય છે. એકાદ વિદ્યાથી ગુરુ પાસે વિદ્યા તરત કે સ્વભાવ જ્ઞાનરૂપ છે. અગ્નિ, પાણી, વાયુ, કે ગ્રહણ કરી લે છે. અને થોડા વખત પછી એ આકાશના જેમ જુદા જુદા ગુણો છે તેમ આત્માને ગુથી પણ ઉંચું જ્ઞાન મેળવી લે છે. ત્યારે બીજો જ્ઞાન એ ગુર્યું છે. આત્માની સાથે જ્ઞાન એકરૂપ
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 533907 |
| Book Title | Jain Dharm Prakash 1960 Pustak 076 Ank 12 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publisher | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publication Year | 1960 |
| Total Pages | 20 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Jain Dharm Prakash, & India |
| File Size | 7 MB |