________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
અંક ૫ મે ] મહેાપાધ્યાય ધમ સાગરજીગણની જીવનરેખા.
૫
સર્વજ્ઞરાતક-આ કૃતિ ઉપર ગ્રંથકારની પોતાની વૃત્તિ છે. વિશેષમાં * તપા ગચ્છના શાંતિસાગરના શિષ્ય અમૃતસાગરે એના ઉપર વિ. સ. ૧૭૪૬ માં બાવાવખેાધ રમ્યા છે. સવજ્ઞાતકની એક હાથપાથી જૈનાનંદ પુસ્તકાલયમાં હાવાનેા ઉલ્લેખ છે, પશુ તપાસ કરતાં એ હાથપાથી મળી આવી નથી.
જિનરત્નકાશ( ૫. ૪૨૮ )માં નવિજયના શિષ્ય યોવિજયે સર્વજ્ઞશનક વિવિચાર રચ્યા અને એ આગમેય સમિતિ તરફથી પ્રથાંક ૪૯ માં પ્રસિદ્ધ થવાના ઉલ્લેખ છે, ત્રણ ક્રંચાંક ૪૯ માં તે। આ કૃતિ નથી.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શિષ્ય-પરિવાર—ધ સાગરગણિના શિષ્યો, પ્રશિષ્યા વગેરે સમગ્ર પરિવારના ઉલ્લેખ કાઈ સ્થળે એકત્રિત સ્વરૂપે અપાયેલા જોવામાં નથી. હું પણુ અત્યારે તે એ કાર્ય કરી શકું તેમ નથી. આથી કેટલાક શિષ્યાદિનાં નામેા આપી ચલાવી લઉં છું.
જૈ. સા. સ'. ૪. ( પૃ. ૫૮૬ ) પ્રમાણે વિમલસાગર ધર્મ સાગરના ગુરુભાઇ છે. આ વિમલસાગરના શિષ્ય પદ્મસાગરે વિ. સ. ૧૬૩૩ માં સ્વેપન્ન ટીકા સહિત નયપ્રકાશક રચેલું છે.
ધર્મસાગરના એક શિષ્યનું નામ લબ્ધિસાગર છે. એમણે ચાર ખેલ ચર્ચાની ચાપાઇ રચી છે.૧ લાધસાગરને તેમસાગર નામે શિષ્ય હતા. એમના નાનાભાઇ તે એમના શિષ્ય મુક્તિસાગર છે. એ વિ. સં. ૧૬૮૬ માં ભાથા બનતાં એમનું નામ પુસ્તસાગર બદલીને રાજસાગર રખાયું. ખા સુરિથી ‘ સાગર · મતની પરંપરા ચાલી. જે
ધર્માંસાગરના ખીન્ન શિષ્યનું નામ શ્રુતસાગર છે. એમના શિષ્ય શાંતિસાગર વિ. સ. ૧૭૦૭ માં કલ્પકીમુદ્દી રચી છે. આ શાંતિસાગરના શિષ્ય અમૃતન્નાગરે 'ધૂમ'સાગરકૃત સુજ્ઞશતકના ભાલાવમેધ રચ્યા છે.
આ પ્રમાણે સાધન અને સમય અનુસાર વિચાર કરતાં નીચે મુજબની સત્તર ખત નિષ્ક રૂપે રજૂ કરવા જેવી જણાય છેઃ—
(૧) ધર્મ’સાગરગણુના જન્મ વિ. સ. ૧૫૭૫ ની આસપાસમાં થયા હત (૨) વિ. સ, ૧૬૦૭ માં વિજયદાનસૂરિએ એમને ‘ વાચક ’ પદવી આપી, (૩) ધમ'સાગરગણિના સ્વવાસ વિ. સં. ૧૬૫૦ ની આસપાસમાં થયા શે. (૪) એમનું સ ંસ્કૃત તેમજ પાય ભાષા ઉપર પ્રભુત્વ હતું.
૧ જુએ હૈ. સા. સ. ઈ. ( પૃ. ૬૧૬ ).
૨ જી પટ્ટાવલીસમુચ્ચય (ભા. ૨, પૃ. ૨૬૯ ).
૩ આ સપાદન આગમેલારÈ કર્યું છે. એના ઉપક્રમમાં અમે કંઈ આ શાખામાં થયા નથી. પરંતુ તે પક્ષ જોવા મળે ઉત્તમ કર્યો છે.
For Private And Personal Use Only
એમણે કહ્યું કે કેન્દ્ર એ માટે અમે આ