Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
संस्कृति अने धर्म
લેખક—શ્રી જીવરાજભાઇ ઓધવજી ઢાશી.
દરેક મહાન દેશેાને પેાતાની સ ંસ્કૃતિ હાય છે. દેશની મહત્તા જ તે દેશની સ ંસ્કૃતિની ઐયતા, વિશુદ્ધતા અને વ્યાપકતા ઉપરથી નક્કી થઇ શકે છે. દેશની સસ્કૃતિ એટલે તે દેશમાં વસનાર માનવીએની નીતિમત્તા, ધાર્મિકતા, કલામયતા, પવિત્રતા, સહિષ્ણુતા, શારીરિક માનસિક સશક્તતા આદિ ગુણ્ણા. દેશની સંસ્કૃતિ એકાએક ઊભી થતી નથી, તેની પશ્ચાદ્ ભૂમિકામાં દેશના પૂર્વગામિઓના અખંડ પ્રયત્ન, સંયમ અને સ્વાર્થ ત્યાગ રહેલા છે. એવા સમ પુરુષાના પ્રયાસથી સ ંસ્કૃતિ જન્મે છે, વિકસે છે અને વ્યાપક બને છે,
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આપણા દેશ-ભારત-આર્યાવર્ત એક મહાન્ દેશ ગણાય છે, કારણ તેની સંસ્કૃતિ અજોડ છે. તેની છાપ જૂદા જૂદા દેશો ઉપર પૂર્વકાળમાં પડેલ છે. આધુનિક કાળમાં પણ આર્ય સંસ્કૃતિ જીવંત છે અને ખીન્ન દેશેાને અપનાવી રહેલ છે. આ સંસ્કૃતિના ઇતિહાસ જોઇએ તે તે અમુક જ કાળમાં ઉત્પન્ન થઇ નથી; અમુક જાતિએ જ ઉત્પન્ન કરેલ નથી, અમુક દેશની જ તેના ઉપર છાપ નથી. પણ જૂદા જૂદા કાળમાં જૂદા જૂદા જાતિએના સષ અને સહવાસથી જૂદા જૂદા દેશેામાં વિચરતી આર્ય પ્રજાએ વિકસાવેલ છે. આર્યસંસ્કૃતિના વિકાસનું કારણ આ પ્રજામાં રહેલ સહિષ્ણુતા, સમભાવ સ્ત્રભાવ છે. આય પ્રજાએ બીજી પ્રજાઓને પોતાની સંસ્કૃતિનું પાન કરાવેલ છે. બીજી પ્રજાએ પાસેથી પણ તેની સંસ્કૃતિનું પાન કરેલ છે. માણુસના શરીર જૂદા જૂદા પ્રકારના ખારાકામાંથી યોગ્ય પ્રકારના રસ લઇ, શરીરમાં પચાવી સશક્ત બુદ્ધિશાળી શરીર બનાવે છે, તેમ જૂદી જૂદી પ્રજાએના સંસ્કૃતિના રસોડે આ પ્રજાનુ સંસ્કૃતિનું શરીર બન્યુ છે. આ સંસ્કૃતિ ઉપર જુદા જુદા કાળમાં અનેક ઝંઝાવાતા પડ્યા છતાં ભારતની સંસ્કૃતિ તેની ઐકયતા સાચવી રાખેલ છે.
સંસ્કૃતિના વિકાસમાં મૂળ ત્રણ તત્ત્વા, મહત્વના ભાગ ભજવે છે. પહેલા ધર્મ, બીજી ભાષા અને ત્રીજો તે સાચવનાર અને ફેલાવતાર એક સમ વર્ગ, જે વતુ મુખ્ય કામ દેશની સંસ્કૃતિના અભ્યાસ કરવેા, તે સ ંસ્કૃતિને સાચવવી, તેમાં વધારેા કરવેા અને બીજા દેશના લેાકેામાં તે સ ંસ્કૃતિને પ્રચાર કરવા. હિંદુસ્તાનની સ'સ્કૃતિને ત્રણે તત્ત્વ પ્રથમથી અનુકૂળ મળ્યા છે. આ ધ બધા દેશેાના ધર્મ કરતાં વિશિષ્ટતા ભાગવે છે. આર્યધર્મ અહિંસા, સત્ય, અપરિગ્રહ, આદિ આત્માના સનાતન ગુણી ઉપર નિરિત છે. ધર્મોમાં અહિંસાને મુખ્ય સ્થાન છે. આર્યાવર્ત ના જૂદા જૂદા ધર્મમાં પણ આ સનાતન ગુણા સમાન છે. દરેક ધર્મ-દર્શોના પાંચ મહાવ્રતને માને છે અને પોષે છે. ભલે તેના ક્રિયાકાંડામાં ફેર હાય, પણ ધ્યેયમાં તે ભેદ નથી.
( ૧૭૮ )
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 533804 |
| Book Title | Jain Dharm Prakash 1951 Pustak 067 Ank 09 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publisher | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publication Year | 1951 |
| Total Pages | 28 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Jain Dharm Prakash, & India |
| File Size | 10 MB |