Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અંક ૬ ] નમસ્કાર–મહામંત્ર
૧૨૭ શ્રી મહાનિશીથ સિદ્ધાંતમાં આ નમસ્કાર મહામંત્રને સ્પષ્ટરીતિએ નવપદ, અડસઠ અક્ષર, અને આઠ સંપદાઓવાળા જણાવ્યા છે, ત્યાં કહ્યું છે કે- આ નમસ્કારમંત્ર કે જેનું બીજું નામ શ્રી પંચમંગલમહાશ્રુતસ્કંધ છે, તેનું વ્યાખ્યાન મહાપ્રબંધ વિસ્તાર ) વડે સૂત્રથી પૃથગૃભૂત નિર્યુક્તિ, ભાષ્ય અને ચૂણિવડે, અનંત ગમ પર્યવ સહિત જેવી રીતે અનંત જ્ઞાન દર્શનને ધારણ કરનાર તીર્થંકરદેવડે કરાયેલું છે, તેવી રીતે સંક્ષેપથી કરાયું હતું પરંતુ કાલપરિહાણુના દેષથી તે નિયુક્તિ, ભાષ્ય અને ચૂણિઓ વિચ્છેદ પામી છે. યતીત થતા કાલ- સમયમાં મોટી ઋદ્ધિને વરેલા પદાનુસારી અને દ્વાદશાંગ સત્રને ધારણ કરનારા શ્રી વજીસ્વામી થયા. તેમણે આ શ્રી પંચમંગલ મહાશતરકંધનો ઉદ્ધાર મૂલસૂત્ર શ્રી મહાનિશીથની અંદર લખે. આ શ્રી મહાનિશીથગ્રુતસ્કંધ સમસ્ત પ્રવચનના સારભૂત, પરમતત્વભૂત તથા અતિશયવાળા અત્યંત મહાત્ અર્થોથી ભરેલું છે. એમાં શ્રી નવકાર સત્રનું વ્યાખ્યાન નીચે મુજબ કર્યું છે–
પ્રશ્ન- હે ભગવાન ! આ અચિત્ય ચિન્તામણિ ક૯પ શ્રી પંચમંગલ મહામૃતરકંધને શો અર્થ કહેલો છે ?
ઉત્તર-હે ગીતમઆ અચિય ચિતામણિ ક૯૫ શ્રી પંચમંગલમહાશ્રુતસ્કંધ સૂત્રને અર્થ આ પ્રમાણે કહેલ છે–આ પંચમંગલમહાશ્રુતસ્કંધ જેમ તલમાં તેલ, કમલમાં મકરંદ અને સર્વ લેકમાં પંચાસ્તિકાય રહેલ છે, તેમ સકલ આગમાં અંતર્ગત રહેલ છે. અને તે યથાર્થ રિયાનુવાદસદભૂત ગુણકીર્તનસ્વરૂપ તથા યથેચ્છ ફલપ્રસાધક પરમતુતિવાદરૂપ છે. પરમસ્તુતિ સર્વ જગતમાં ઉત્તમ હોય તેની કરવી જોઈએ. સર્વ જગતમાં જે કંઈ ઉત્તમ થઈ ગયા, જે કઈ થાય છે અને જે કાઈ થશે, તે સર્વ અરિદ્વતાદિ પાંચ જ છે; તે સિવાય બીજા નથી જ, તે પાંચ અનુક્રમે અરિહંત, સિદ્ધ, આચાર્ય, ઉપાધ્યાય અને સાધુ છે. તે પાચેને ગર્ભથે સભાવ એટલે પરમ રહસ્યભૂત અર્થ નીચે મુજબ છે.' ત્યારબાદ ચૂલિકા સહિત પાંચે પદોને વિસ્તૃત અર્થ જણાવીને અંતે કહ્યું છે કે
" ताव न जायइ चित्तेण चिन्तियं पत्थियं च वायाए ।
कारण समाढतं, जाव न सरिओ नमुक्कारो ॥१॥" ચિત્તથી ચિત્તવેલું, વચનથી પ્રાર્થેલું અને કાયાથી પ્રારંભેલું કાર્ય ત્યાં સુધી જે સિદ્ધ થતું નથી કે જ્યાં સુધી શ્રી પંચપરમેષ્ટિ નમસ્કારને સ્મરવામાં નથી આવ્યો.”
વર્તમાન શ્રી મહાનિશીથ સત્રની મૂળપ્રતિ આચાર્ય શ્રી હરિભદ્રસૂરિએ મથુરા નગરીમાં શ્રી સુપાર્શ્વનાથસ્વામીના સ્તૂપ આગળ પંદર ઉપવાસ કરીને શાસનદેવતા પાસેથી મેળવેલી છે. પરંતુ તે ઉધેવી આદિવડે ખડખડ થયેલી તથા સડી ગયેલા પત્તાવાળી હોવાથી તેને સ્વમતિ અનુસાર શેધી છે તથા તેને બીજા યુગપ્રધાન શ્રતધર આચાર્યોએ માન્ય કરેલી છે.
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 533790 |
| Book Title | Jain Dharm Prakash 1950 Pustak 066 Ank 06 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publisher | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publication Year | 1950 |
| Total Pages | 28 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Jain Dharm Prakash, & India |
| File Size | 10 MB |