Jain Dharm Prakash 1947 Pustak 063 Ank 11

SR No.: 533748
Original Sutra Author: N/A
Author: Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha
Publication Year: 1947
Total Pages: 32
Language: Gujarati, Hindi
Classification: Magazine, India_Jain Dharm Prakash, & India
File Size: 3 MB

Page 14

૭૨
શ્રી જૈન ધમ પ્રકાશ
૨૬૬ )
અભ્યાસમાં પાતામાં કાંઈ ખાસ માલ નથી. અભ્યાસ એ સાધ્ય નથી, સાધ્ય માટેનું સાધન છે. જો વાંચનમાંથી કાંઇ ચાક્કસ વાત ન નીકળી આવે તા એ વાંચનના શા અથ છે ?
[ ભાદ્રપદ
ગમે તેટલાં પુસ્તકે વાંચી નાખવામાં આવે, સારા સારા વક્તાઓના ફકરા ગેાખી નાખીને પાપટની જેમ ખેલી નાખતા આવડે, તના વાદવિવાદમાં રમઝટ ખેલાવતાં આવડે કે પૂર્વ પક્ષ ઉત્તર પક્ષમાં કલાÈાના કલાકા પસાર કરવામાં આવે કે ભૂમિતિના મનેયત્ન કરવામાં કે વિજ્ઞાનના પ્રયેગા કરવામાં દિવસો પસાર કરવામાં આવે પણ એમાંથી કાંઇ સાર ન નીકળે તેા એ અભ્યાસના અથ શા છે ?
અને છાપા વાંચવામાં, નવલનાં પૃષ્ઠો પટપટી જવામાં કે કાવ્યેા, નાટકા કે ઉશ્કેરાટ કરનાર કે એકાગ્રતા કરનાર છૂપી પેલિસની વાતા વાંચવામાં મધરાત સુધીતેા સમય જાય, પણ એમાંથી કાંઇ સાર કે રહસ્ય ન સાંપડે તે એવા વાંચનના અથ શા છે ?
અભ્યાસ કે વાંચન એ તે માત્ર સાધના છે, એને માત્ર સાધ્ય માનવાની ભૂલ કરવી ન પાલવે. વૈયાકરણી બાર વર્ષે થવાય અને મુતાવલિ કરવામાં બીજા. બાર વર્ષ જાય અને ઘરડે ઘડપણે એ અભ્યાસનું મૂળ જીવતસ્વરૂપે વનમાં ન દેખાય તો એવા પ્રકારના અભ્યાસ કે એવુ' વાંચન માત્ર મહિમા ગવરાવનાર છે, ખાટી પ્રશંસા આણનાર છે, ઉપરથી આવી ચાલી ગયેલા અસર વગરના પાણીના પ્રવાહ છે. વરસાદ આવ્યા, પથ્થર પર પાણી પડી ગયું, વરસાદ ગયા, તડકા થયા એટલે પથ્થર તા પાછા કારા ધાકોર થઇ ગયા અને એને તેા ‘ એ ભગવાન એના એ’ રહ્યા ! એમાં વળ્યું શું ? માટી મેાટી કથાએ કહેનાર, મેાટા ધર્માધ્યક્ષ સ્થાને ઉપદેશ દેનાર, વાદવિવાદમાં સભા જીતવાના દાવે કરનાર, શાક લેવા જાય ત્યાં વગરસ કાચે કાછીઆની એ પૂળી ખે'ચી લે કે તાલ બહારના એ ભીંડા પેાતાના ખરીદેલા માલમાં મૂકી દે, તો એને અભ્યાસ, ઉપદેશ, વાંચન કે ચર્ચા ફાફાં છે, માલ વગરનાં છે, હેતુ કે અર્થ વગરના છે, ઉદ્દેશ ભૂલેલાં અહીન પર પટારા છે. અભ્યાસ કે વાંચનની અસર જીવન પર સીધી પડવી જોઇએ, અભ્યાસના રંગ આચારમાં દેખાવા જોઇએ, વાંચનની છાયા આંતરવિકાર પર પડવી જોઇએ. એ ન હેાય તા સમજવું કે ગધેડા પર ગમે તેટલાં ચંદનનાં લાકડાં ખડકયાં હાય, તેને ભારતા ભાગીદાર ગધેડા થાય છે, પણ સુગધ એને મળતી નથી. માત્ર દેખાવ માટે અભ્યાસ કરનાર જ્ઞાનના ભારને ભાગીદાર થાય છે, પણુ જીવન પર એની અસર ન થઇ હાય તા એના અંગેનું જ્ઞાન નિષ્ફળ નીવડયુ છે એમ સમજવું. અભ્યાસ કે વાંચનની સીધી અસર બાહ્ય અને આંતર જીવન પર પડવી જોઇએ, એની છાયા પ્રત્યેક જીવનપ્રસંગમાં ઝળકવી જોઇએ અને પ્રત્યેક વિકાર સેવતી વખતે પ્રમાણુમાં સંયમ દેખાવેા જ જોઈએ. ચારિત્ર, વન એ તેા અભ્યાસ અને વાંચનનાં ફળ છે, સયમ એ એના સાચાં પુષ્પો છે અને જીવનસરિતાના પ્રવાહ એ એના પરાગ છેઃ સાચુ ભણા, સાચુ વાંચે.
There is no virtue in study by itself. Study is not an end but a means What is the object of reading unless something definite comes out of it.
(8-10-45)