________________
વર્તીએ પણ ખૂનામરકી ચલાવી મીજાને વશ કરતા ન હતા, પણ પ્રેમ અને દાક્ષિણ્યતાથી પેાતાની આજ્ઞામાં લાવતા હતા. એટલે તેમના યુદ્ધો પણ ધ યુદ્ધો કહેવાતા અને સમસ્ત દેશમે પેાતાના છત્ર નીચે લાવવાના આ ચક્રવર્તીઆના ઉદ્દેશ સમાજમાં વ્યવસ્થા અને શાંતિ સ્થાપવાના હતા.
તીથ કાને ધર્મ ચક્રવર્તી કહેવામાં આવે છે. કારણ બધા મનુષ્યાને તેઓ ધર્મની આજ્ઞામાં આણે છે. ધર્મચક્રમાં સામાન્ય રીતે જે ચાવીશ આરા હોય છે તે ઉત્સપિણી અને અવસર્પિણી કાળમાં ચાવીશ તીર્થંકરા તીકરપદને પામે છે તેના સૂચક છે, ધર્મરૂપી ચક્રને તી કર વર્તાવે છે. અર્થાત્ ગતિમાન કરે છે. વની ગતિ–ભાવના મંદ પડી ગઇ હોય, અવ્યવસ્થિત થઇ ગઇ હાય તે ગતિને સુવ્યવસ્થિત કરે છે, જેનામાં માન્યતા છે તેવી વેદાદિ ધર્મમાં ચાવીશ અવતારે યુગે યુગમાં, ધર્મોમાં થયેલ ગ્લાનિનું પુનરુત્થાન કરવા જન્મ લે છે એવી માન્યતા છે.
ટૂંકામાં ધર્માંચક્રની માન્યતા પુરાણી છે. અશાકના સમયમાં જ નવી ઉત્પન્ન થયેલ નથી. પ્રાચીન આયસંસ્કૃતિનુ ધ ચક્ર એક પ્રતીક છે, અને ધ ચક્રને રાષ્ટ્રવ્રજમાં સામેલ કરી આપણી પુરાણી ધ ભાવના ઉપર રચાયેલ સંસ્કૃતિનું આપણને ભાન કરાવેલ છે, માટે ધર્મચક્રયુક્ત આપણા રાષ્ટ્રધ્વજ જ્યાં જ્યાં ફરકતા હશે ત્યાં ત્યાં શાંતિ, સ્વત ંત્રતા અને અભાવ જીવંત રહેશે, એવી તે ધ્વજ આપણને ઉદ્ધાષણા કરે છે.
શ્રી જીવરાજભાઈ ઓધવજી ઢાણી B. A. LL. B.
parva.
......
