________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
માન
શ્રી પ્રસિંધુ
૧૯
તેમજ માંહમાંહે કલેશ પણ કરતા નથી. રૌદ્ર ભાવ હોય તો જ હિંસા થાય. તે ભાવ તેમને ક્ષેત્રના પ્રભાવે થતો જ નથી. તેઓ અતસમયે ચુગળિકને જન્મ આપે, તેની ૯ દિવસ પાલન કરે વગેરે બીના શ્રી ક્ષેત્રસમાસ ટકાદિમાં જણાવી છે.
૯૧. પ્રશ્ન-નંદીશ્વરદ્વીપને અર્થ શું ?
ઉત્તર–નદી એટલે સમૃદ્ધિ, તેની વૃદ્ધિવાળો દ્વીપ તે નંદીશ્વર દ્વીપ કહેવાય. એટલે વિશેષ (અધિક ) સમૃદ્ધિને ધારણ કરનાર જે દ્વીપ તે નંદીશ્વર દ્વીપ કહેવાય. કહ્યું છે કે-gવં નવા સમૃદ્રાક્ષાવીશ્વર: રજાતમાનિત | Rીશ્વર રુતિ દાતા શું કાર્ય મધ: I ૬૪ સર્ગ ૨૪ મે લોકપ્રકાશમાં ઉપધ્યાય શ્રી વિનયવિજયજીએ આ વ્યુત્પત્તિ જણાવી છે. શ્રી જિનેશ્વર દેનાં જન્માદિ કલ્યાણુકેમાં અહીં ચોસઠ ઇદ્રો અણહિકા મહોત્સવ પરમ ઉલાસથી કરે છે. આવો બનાવ બીજ દ્વીપમાં થતો નથી, તેથી બીજા દ્વીપની અપેક્ષાએ આ દ્વીપ વિશેષ સમૃદ્ધિવાળે ગણાય છે. જબુદ્ધીષ, ધાતકીખંડ, પુષ્કરદ્વીપ આ કમે આ કપ આઠમે કહ્યો છે. ૯૧
૯૨. પ્રશ્ન-ક્યા દેવા નંદીશ્વરદ્વીપનું અધિપતિપણે ભગવે છે ?
ઉત્તર–આકાશના અધિપતિ જેમ સૂર્ય ચંદ્ર છે, તેમ આ નંદીશ્વરદ્વીપના અધિપતિ બે દે છે. તેના નામ ૧. કૈલાસ, ૨. હરિવહન જાણુવા, કહ્યું છે કેइहत्यमाधिपत्यं द्वौ कैलासह रिवाहनौ ॥ धत्तः समृद्धौ देवी द्योः, सूर्याचन्द्रમસાઈવ ૨૩ | લોકપ્રકાશ. સઈ ૨૪ મો.
૯૩. પ્રશ્ન–નંદીશ્વરછીપનો વલયાકારે કેટલા જનનો વિસ્તાર હોય છે ?
ઉત્તર–એક સો ત્રેસઠ કોડ ( ૧૬૩ કોડ), ૮૪ લાખ યોજન પ્રમાણ વિસ્તાર એટલે વલયાકારે ગોળાકારે ) નંદીશ્વરદ્વીપનો વિસ્તાર કહ્યો છે. કહ્યું છે કે કિnક્યા कोटिभिर्युक्तमेकं कोटिशतं किल ॥ लक्षैश्चतुरशीत्याढ्यमेतद्वलयविस्तृतिः ॥१५॥
૯૪. પ્રશ્નનૈયાયિક વગેરે શબ્દને આકાશને ગુણ માને છે, ને જેને શબ્દને પિગલિક માને છે તેમાં સત્ય શું ?
ઉત્તર–શબ્દ રૂપી છે એટલે તેમાં વર્ણાદિ રહેલા છે, અને આકાશ અરૂપી હોવાથી તેમાં વાણુદિ રહેલા નથી. જે જેને ગુણ હોય તે તેને અનુસરતા ધર્મવાળો હોવો જોઈએ. જેમ ચૈતન્ય એ આત્માનો ગુણ છે તે તે અરૂપી છે, ને આત્મા પણ આપી છે. ગુણી ( આકાશ વગેરે) અરૂપી હોય ને તેના ગુણ રૂપી હોય એવું હોય જ નહિ. આકાશ અને શબ્દમાં એ જ વિરોધ રહેલો છે, કારણ કે શબ્દ રૂપી છે અને આકાશ અરૂપી છે. જે શબ્દ આકાશનો ગુણ હોય તો ફેનેગ્રાફમાં શબ્દ પકડાય છે માટે શબ્દ એ આકાશનો ગુણ નથી પણ પિદ્ગલિક પદાર્થ છે, એમ જેને જે માને છે તે વ્યાજબી છે. તથા ઢોલ વગેરે વાજિત્ર વગાડીએ ત્યારે નીચેની ભૂમિમાં જે કંપ થાય છે, જોરથી
For Private And Personal Use Only