________________
00000000000 િOooooooooooo0% ©© એક શ્રેષ્ઠીપુત્રના વિચારો જેવું
oemse%eeempoweeeeeeeeઈ૦ એક નાના સરખા શહેરમાં કાળુ નામે શેઠ રહેતો હતો. તે ખેડૂત વિગેરેમાં ધીરધાર કરતું હતું. તેને એક પુત્ર હતા તે અમદાવાદ જેવા શહેરમાં અભ્યાસ કરવા ગયો હતો. સારી રીતે અભ્યાસ કરીને તેમજ સત્સંગતિનો લાભ લઈને ૫-૭ વર્ષે તે પોતાના વતનમાં આવ્યું, તેને ઉદ્દેશીને તેના પિતાએ કહ્યું કે
ભાઈ ! આપણું સ્થિતિ પ્રથમ તે બહુ નરમ હતી, પછી કાંઈક ઉદ્યમ વિગેરે કરીને બે પૈસા મેળવ્યા, તેનાવડે ધીરધાર કરીને એકના બમણું ચેગણું કરીને તેમ જ અભણ ખેડુ વિગેરેને ભૂલાવીને બે પૈસા વધારે મેળવ્યા. તેને અંગે કેટલાકની ઉપર જપ્તિઓ કરાવવી પડી, ઘર ને ઘરવકરી વેચાવવી પડી, કાળા ધોળા પણ કરવા પડ્યા ત્યારે હવે આવી સ્થિતિ થઈ છે. પ્રથમ મને જે લેકે કાળીઓ નામથી સંબોધતા હતા તે હવે કાળુભાઈ શેઠ કહે છે. હું પાંચમાં પૂછાઉં છું. મારી સલાહ લેવા કેટલાક આવે છે. આ બધા લહમીદેવીના પ્રતાપ છે. આ બધું તારે માટે કર્યું છે. હવે તે તું પરણું અને તારે ઘેર પુત્ર પુત્રી થાય એટલે તેને જોઈને હું જાઉં તે મારી સદગતિ થાય, બાકી લક્ષ્મી તો સાથે કઈ પણ લઈ જતું નથી.
આજે આપણે મુનીમની સાથે કેશવ પટેલને ત્યાં જા. તેની પાસે ત્રણ સે રૂપીઆ લેણું છે. તે વાયદા કર્યા કરે છે ને કાંઈ આપતો નથી, તેથી જે આજે કાંઈ ન આપે તો તરત જ દા દાખલ કરજે.”
પુત્રને પિતાની વાત સાંભળીને ઘણે ખેદ થયો. તે મુનીમની સાથે કેશવ પટેલને ત્યાં ગયે. ત્યાં જઈને જોયું તે તેના ઘરમાં એક પણ સારી ચીજ ન હતી. સ્ત્રીઓના શરીર ઉપર ફાટ્યાતુટ્યા કપડા હતા. સૂવા માટે પાથરવાની વસ્તુ નહોતી. કેશવ પટેલની મા વૃદ્ધ હતી તે જેમ તેમ પડી હતી તે શ્રેષ્ઠીપુત્રને આવેલ જેમાં માંડ રાખવી અને આ અવસર ફરી ફરીને મળનાર નથી એમ વિચારી બને તેટલું કરી છૂટવું, બીજા પાસે કરાવવું અને કરે તેને મેગ્ય માન આપી તેને અભિનંદન આપવું. સારાં કાર્યને આ મહિમા છે કે તે કરનાર અને કરાવનારને તે લાભ જરૂર આપે છે, પણ તેની પિછાન કરનાર કે તેના વખાણ કરનારને પણ લાભ આપે છે. અને વિશિષ્ટ સંગોમાં તો કેટલીક વાર કરનારના જેટલો જ લાભ અપાવે છે અને કેઈ વાર કરનારમાં માનની આકાંક્ષા હોય કે દંભને દેખાવ હોય તે નિર્ભેળ પ્રશંસા કરનાર ખૂદ કામ કરનાર કરતાં પણું વધારે લાભ ખાટી જાય છે. કામ કર્યા વગર દૂર બેઠા બેઠા હાથ પગ ચલાવ્યા વગર કામ કરનાર જેટલે લાભ મેળવવો એમાં અક્કલ, આવડત તેમજ સરળતાને સવાલ રહે છે અને આમ કરવું સર્વને સુકર હેઈ ખાસ વિચારણું અને અમલ માગે છે અને ન બને તે મૌન તો જરૂર માગે છે.
મૌક્તિક
- ૩૯૨
૯ ક.