________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
-
----
-
-
-
-
-
-
- 1
-
--
- -
-
-
-
-
-
જૈન ધર્મ પ્રકાર. થાય છે. કેટાને ડિ જેમ પોત પતાને વિર છે. આરજન્ય પાપથી પરિચયંત પિતે પિતાને વિટતા જાય છે. કહ્યું છે કે:--
" हिताहितविमूढामा स्वं शश्वदृष्टयेद गृही। મને શા મi g : માથા ”
–શ્રી જ્ઞાનાર્ણવ, પરિગ્રહ આપદાનું સ્થાન છે, અને આ દ્રયાનનું કીડાવન છે. “ગતિ મમિતિ મારૂં” બાત :ખને લઇ ઉપજતું ધ્યાન તે આર્તધ્યાન કહેવાય છે. ઈષ્ટના વિગથી, અનિષ્ટના સંગથી, રોગની આપત્તિથી અને ભાવિ ભેગની કામનારૂપ નિદાનથી આર્તધ્યાન ઉપજે છે. તથા રૂદ્ર ભાવને લઈ ઉપજતું દુર્થોન તે શૈદ્રધ્યાન કહેવાય છે. હિંસાનંદથી, મૃષાનંદથી, ચયાનંદથી અને વિષયસંરક્ષણજન્ય આનંદથી રોદ્રધાનની ઉત્પત્તિ થાય છે. પરિગ્રહને અંગે આ બન્ને પ્રકારના દુધનના અનેક પ્રસંગો ઉભા થાય છે.
વળી પરિગ્રહને અંગે અનેક પ્રકારના વિક્ષેપ ઉત્પન્ન થાય છે. સ્વાર્થમાં લેશ પણ ક્ષતિ થતાં સગાસગામાં પણ જે વિક્ષેપ-અણબનાવ નિપજે છે, તેનું કારણ પરિગ્રહ અને તેની મૂછ છે. નાના પ્રકારના ઝઘડા, નાના પ્રકારના કુસંપ અને નાના પ્રકારના વિસંવાદનું મૂળ નિદાન પરિગ્રહ છે.
પરિગ્રહ મદને મંત્રી છે. પરિગ્રહની પ્રાપ્તિથી પામર મનુષ્ય મદમાં આવી જઈ મર્કટ-વાંદરાની જેમ નાચવા માંડે છે અને જેમ મદિરામાં મસ્ત થયેલ વિવેક ભૂલી જાય છે, તેમ મદ-મદિરાથી મસ્ત બનેલ તે વિવેકભ્રંશ દર્શાવી પિતાની તુચ્છ પામરતાનું પ્રદર્શન કરે છે.
પરિગ્રહ શોકનો હેતુ છે. જે પરિગ્રહ મહાશ્રમ ઉઠાવી ભેગો કર્યો હોય છે, તે જ્યારે ચાલ્યા જાય ત્યારે તેના હૃદયને ભારે આઘાત લાગે છે, અને તે શકાતુર થઈ પોક મૂકીને રડે છે. જે પરિગ્રહને મનુષ્ય પરમ પ્રેમ સાચવી રાખે છે, તે જ પરિગ્રહ દગલબાજ ખલજનની જેમ કૃતન થઈ, તેના હૃદયમાં દાહ ઉપજાવીને ચાલ્યા જાય છે, મનુષ્ય પરિગ્રહને છોડે કે ન છોડે, પણ પરિગ્રહ તે તેને છોડી જાય છે. તે માટે કહ્યું છે કે –
" यास्यन्ति निर्दया नूनं यहत्वा दाहमूर्जितम् । हृदि पुंसां कथं ते स्युस्तव प्रीत्य परिग्रहः ? ॥"
–શ્રી જ્ઞાનાર્ણવ.
For Private And Personal Use Only
