________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કામુકતા : ; નિર પ્રકાર : . સમલકી ભાષાંતર (સભાવાર્થ )
રાલવિક્રીડિત કાલુષ્ય પ્રગટાવતું જડતાણું. ધમકુ ઉમૂલતું. પીડનું કરુણ-ક્ષમા કમલિની, ભારબ્ધ ઉલ્લાસતું; મર્યાદાતટ તેડતું, શુભ મનઃ સહસ નિવસતું,
એવું પૂર પરિગ્રહાભનદીનું શું કલેશ ના આપતું? ૪૧
ભાવાર્થ–જે જડનું (અથવા જલનું) કલ્પણ-ડહોળા પણ કરે છે, ધર્મવૃક્ષને જડમૂળથી ઉખેડી નાખે છે, નીતિ–દયા-ક્ષમારૂપ કમલિનીને પાડે છે, લેભ-સમુદ્રને ઉલ્લાસાવે છે, મયદારૂપ તટ તોડી નાંખે છે, શુભ મનરૂપ હંસને પ્રવાસી કરે છે. એવું પરિગ્રહનદીનું પૂર શું શું કલેશ નથી કરતું ?
અહીં પરિગ્રહને નદીના પૂરનું રૂપક આપ્યું છે. જ્યારે નદીમાં પૂર આવે છે ત્યારે જલ (પાણી) કેળું થઈ જાય છે, તે જ પ્રકારે જ્યારે પરિગ્રહનું પૂર વધે છે, ત્યારે જડ (મંદમતિ ) મનુષ્યનું મન કલુષ-ડોળું થઈ જાય છે. અત્રે કવિએ જડ શબ્દ ઉપર લેપ-દ્વિઅધીર શબ્દપ્રયોગ કર્યો છે. પરિગ્રહથી મનુષ્યનું મન મલિન થાય છે, કારણ કે તેની પ્રાપ્તિની અને રક્ષણની ચિંતામાં તેનું ચિત્ત અહોનિશ વ્યગ્ર રહ્યા કરે છે તેથી આ દ્રધ્યાન થાય છે અને તેથી કરીને અંતરાશયની મલિનતા ઉપજે છે.
નદીનું પૂર કિનારા પગના વૃક્ષોને જડમૂળથી ઉખેડી નાંખે છે તેમ પરિ ગ્રહનદીનું પૂર ધર્મરૂપ વૃક્ષને ઉખેડી નાખે છે. પરિડ પૂરના પ્રબળ પ્રવાહમા તણાતો મનુષ્ય ધર્મને આરાધવે તો ફરી રહ્યો પણ અત્યંતપણે વિરાવે છે કારણ કે પરિગ્રહની પ્રાપ્તિ અર્થે નાના પ્રકારના પાપી સાધનોનો આશ્રય કર્યું પડે છે, નાના પ્રકારના આરંભ-સમારંભ કરવા પડે છે, કર્માદાની વ્યવસાય સેવવા પડે છે ઈત્યાદિ પ્રકારે ધર્મની વિરાધના થાય છે.
નદીમાં પૂર આવે છે ત્યારે સાગરમાં જળવૃદ્ધિ થાય છે, ભતી ન છે તે જ પ્રમાણે જેમ જેમ પરિગ્રહ નદીનું પૂર વધતું જાય છે, તેમ તેમ સાગરના પાણી ઊંચા ચઢે છે. જેમ જે લાભ મળે છે તેમ તેમ વિશે પરિગ્રહ માટે જીવને લોભ જાગ્રત થતા જાય છે.
For Private And Personal Use Only
