________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ઈ. તરફ ફરિયાદ કરતા હોય એવા આકારમાં ને કેસ રજુ કરતા શા ડો. રામાજ નજરે રથ જરા પણ પસંદ કરવા ચોથ ગણાય, : : તારવી તે યાર આપણે સુગધર્મ ગણાય
તમાં “ સાહિત્ય' ડા અસતા ઘણુ સંકુચિત માં વપરાત વિતે. કાવ્ય નું નામ કહેવાય ? કાવ્યમાં રસેના પ્રકાર કેટલા છે? થાયી ભાવે કયા કયા છે? શાખાલંકાર, અલંકાર, પદલાલિત્ય દિગના પાડો–ટા બેદ કેવા થાય છે ? તે સર્વ પર જે ગ્રંથ અજવાળું પાડે તેને સાહિત્યનો ગ્રંથ કહેવામાં આવતું હતું. કાવ્ય પ્રકાશ, અલંકાર ચૂડામણિ, રસગંગાધર વિગેરે ને સાહિત્યના છે આ દષ્ટિબિંદુથી કહેવામાં આવતા હતા. ટૂંકમાં કહે એ તે પ કે ગઇ કાવ્યનું વૈજ્ઞાનિક પ્રથકકરણ તે “ સાહિત્ય. ” આ ભાવ સમજાતે હતે.
ઉપરનો અર્થ સાહિત્યને સંકુચિત અર્થ માં બતાવે છે. ગુજરાતી સાહિ. ત્ય પરિષદ થતાં સાહિત્યના અર્થ પર ઘણી વિચારણા ચાલી હતી, અનેક લેખે સામસામા લખાયા હતા, છેવટે આખા ભાષાભંડળને સાહિત્યના વિસ્તૃત અર્થમાં ગણવાનું ઠરાવવામાં આવ્યું હતું. આથી કાવ્યની વૈજ્ઞાનિક વિચારણાના ઉપર જણાવેલા સંકુચિત અર્થ ઉપરાંત સાહિત્યમાં કાવ્યને, વિજ્ઞાનને, ઈતિહાસનો, નાટકો, ગદ્યપદ્ય અને ટૂંકામાં કહીએ તે આખા ભાપાભરોળને રવેશ કરવામાં આવે. આ વિસ્તૃત અર્થમાં વાંચનમાળા, જોડણીના નિયમે, પુરાતત્વની શોધળો, કવિઓનાં જીવનચરિત્ર, ગુજરાત અને ગુજરાતી સાહિત્યને ઇતિહાસ, સર્વ લલિત કળાઓના વિવેચને વિગેરે કઈ પણ વિચારે બતાવવામાં અને તપાસ કરવાનું નિમર્યાદિત ક્ષેત્રને સમાવેશ થઈ ગયું છે. હવે તે સાહિત્ય પરિષદમાં ગુજરાતી ભાષાનો કર્યો વિષય ન લઈ શકાય તે મુકરર કરવું પણ મુશ્કેલ પડે છે, પણ કોઈ પણ જતના વાંધા વગર ઇતિહાસ અને કાવ્ય ગુજરાતી ભાષામાં હોય તેને તે સમાવેશ આ ક્ષેત્રમાં થાય જ છે, એ રોલમાં જરા પણ મતભેદ નથી.
હવે આપણે ઉપસ્ના વિસ્તૃત અર્થને વિચાર કરીએ છીએ ત્યારે જેને સાહિત્યનો વિભાગ સાહિત્ય પરિષદના કાર્યક્ષેત્રમાં આવે છે કે નહિ ? તેને વિચાર કરીએ.
સાહિત્યપરિપની આ બેઠકે જૈન સાહિત્યને એક વિભાગ દાખલ કરી ઉપરના સવાલને નિર્ણય કરી નાખે ગણાય, પણ તેમ છતાંએ આ અધિ. વેકાનનાં જેનેતર વર્ગમાં તત્સંબંધે કાંઈ અક્ષમ્ય વૃત્તિ લેવામાં આવી તે
જd પરિણા જણાય છે. તો સાહિરે “ન ક્રમના સંગ ત.
For Private And Personal Use Only
