________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૪૧
ગુમતિ અને સુશીલનો ધ-સંવાદ. સુમતિ અને સુશીલનો ધર્મ–સંવાદ
સમતિ–ભાઈ સાહેબ ! આજ કાલ શાણી લેખાતી આપણે સમાજમાં જ્યાં ત્યાં કુસંપ અને કલેશ-કજીઆ દેખી મારું દિલ બળી જાય છે. એને કઈ રીતે અંત આવે એવો સદુઉપાય આપ કૃપા કરી બતાવશે. .
સીલ–ભાઈ જે સમાજમાં અજ્ઞાન અને મિથ્યાભિમાન વધી પડે છે, હિતાહિત કૃત્યાકૃત્ય, ભક્યાભઠ્ય, ગણ્યાગમ્ય અને ગુણ દેવનું ભાન ભૂલાય છે, ન્યાય નીતિ અને પ્રમાણિકતાનું ધોરણ તજીને અન્યાય અનીતિ અને અપ્રમાણિકતાનું રણ આદરવામાં આવે છે, તે સમાજમાં કલેશ કુસંપ ને કજીઆ સહેજે વધી પડે છે. સ્વાર્થધતાનું જ એ પરિણામ છે. જે સમાજમાં વધી પડેલા અજ્ઞાન અને મિથ્યાભિમાન દૂર કરવા સમયોચિત વયવહારિક નૈતિક અને ધાર્મિક કેળવણીનો મૂળથી માંડી વિવેકસર પ્રચાર કરવામાં સમાજનું હિત હૈયે ધરનાર સજીને પૂરી કાળજી રાખવા પિતાનું બળ-વીય વાપરે તે જાતે દહાડે આવી દુઃખદાયક સ્થિતિ સુધરવા આશા રાખી શકાય ખરી; પરંતુ જે તેઓ નિરાશા ધારણ કરી તેની ઉપેક્ષા કર્યા કરે તે સમાજસુધારણાની આશા રાખવી વ્યર્થ છે.'
સુમતિ–દયા પર પકારશીલ જ એવી ઉપક્ષા કરવી કેમ પસંદ કરે વારૂ ?
સશીલ–અનેક વાર ઉપાય કરવા છતાં ફળ પરિણામ સારૂં નહીં આવવા થી. સુમતિ-પરિણામ સારું કેમ નહીં આવતું હોય ?
સશીલ-સમાજનાં ભાગ્ય અને ચેતાની ભારે ખામીને લીધે એમ થવું સંભવિત છે.
સમતિ–સમાજ ભાગ્ય ખીલે અને સાથે ચોગ્યતા આવે એ ઉપાડ્યું પ્રથમ કર્તવ્ય છે.
સશલ- આજકાલ સમાજ જે પોતાના સમય દ્રવ્ય અને વીર્યને વ્યય બધા અંધશ્રદ્ધાથી કે સ્વછંદતાથી કરે છે તે જ સમયરા જ્ઞાની સજનની જરરી સલાડુ કે શિખામણ પ્રમાણે વિવેકસર કરતાં શિખે તો સમાજનું ભાગ લે. વળી આજકાલ પારકાં ખુદરા (દ્રિ) શોધવાની ટેવ વધી છે, અને ગુણ દેખી પ્રહણ કરવાની ટેવ ઘટી છે; તેમજ કામ, ક્રોધ, મેહ, મદ, મત્સરાદિકને વશ પડી સર્વ ગુમાવી દેવામાં આવે છે. તેના બદલે તે અંતરને જીતવા પોતાની શકિતને ઉપયોગ કરવામાં આવે તે ધર્મ. ) જર્ન એ. ના જે ભાવે. એવે સમાજમાં જ છે -
For Private And Personal Use Only
