________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન પારિભાષિક શબ્દોના પછા. કેટલાએક સાંકેતિક અને અપરિચિત जैन पारिभाषिक शब्दोना स्पष्टार्थ.
( પ્રોફ અયાસી માટે ખાસ ઉપયોગી.) દહે–દયાન કરવા લાયક, પરમેશ્વર, પરમેષ્ઠી પદ વાચક અક્ષર, શાસ્ત્ર પ્રારંભ
કરતી વખતે શુદ્ધ મનથી સંભારતાં પ્રારંભિત શાસ્ત્રની સારી રીતે વ્યુત્પત્તિ
પષ્ટીકરણ કરાવનાર થાય છે. અરિહંત–રાગ, દ્વેષ અને મહાદિક અંતરંગ અરિ એટલે શત્રુઓનો જે છે
સદંતર નાશ કર્યો છે એવા જિને પરમાત્મા. અસત–જન્મ મરણકારી કર્મબીજ દગ્ધ કરવાથી જેને પુનર્જન્મ લેવાને
નથી એવા જિન દેવ.. અરઃ —જેનાથી કંઈ પણ રહસ્ય છાનું રહેતું નથી, એવા સર્વજ્ઞ વીતરાગે
જિનેશ્વર ભગવાન. અવધિ—પાંચ જ્ઞાન પૈકી ત્રીજું જ્ઞાન, રૂપી દ્રવ્ય વિષયિક, મતિજ્ઞાન અને શ્રત
જ્ઞાનથી પ્રત્યક્ષજ્ઞાન હોવાથી ચઢિયાતું. સમકિતવંત દેવોને નિ હોય અને મનુષ્યાદિકને સમકિત સહિત ત૫યોગે કર્મના ક્ષયપશમથી (અવધિ
જ્ઞાનાવરણ દૂર થયેથી ) થાય છે. અવિધિષ–ધર્મશાસ્ત્રવિષ્ઠિત ક્રિયાકાંડ કરવા માટે કથિત માગથી વિ
પરીત આચરણે. મતિજ્ઞાન-મન અને દાંદ્રિય સાપેક્ષ થતું હોવાથી પરોક્ષ જ્ઞાન, તેના ૨૮,
પ્રકાર કહ્યા છે. અસંખ્ય–સંખ્યાતીત, ઉત્કૃષ્ટ સંગાથી અધિક, જેના અસંખ્ય ભેદ હોઈ શકે છે. અનંત–જેને અંત આવે નહિ, ઉત્કૃષ્ટ અસંખ્યથી પણ અધિક, કેવળજ્ઞાની
નેજ ગમ્ય હોઈ શકે. તેના જઘન્ય મધ્યમાદિક અનંત ભેદ થઈ શકે છે. તજ્ઞાન–પાંચ જ્ઞાન કી બીજું જ્ઞાન ઇન્દ્રિય સાપેક્ષ હોવાથી મતિજ્ઞાનની પરે
પરોક્ષ છતાં સ્વપરપ્રકાશક છે, તેથી અન્ય જ્ઞાન કરતાં વધારે ઉપકારી છે. મન પર્યાવજ્ઞાન–-પાંચ રાન પછી છું જ્ઞાન અપ્રમાદી એવા નિથ સાધુને
જ પ્રાપ્ત થાય છે. તેથી અઢી ને બે સમુદ્ર અંતર્વર્તી સંજ્ઞા મનુષ્ય
તથા નિર્ધાના મનોગત ભાવ ( અધ્યવસાય ) ને જાણી શકાય છે. કેવળજ્ઞાન દન-(કેવડય)-કેવળ-અસહાય (જેને અન્ય ઇન્દ્રિય સાપેક્ષ
કૃતજ્ઞાનાદિના હૃાયની જરૂર નથી) અથવા અદ્વિતીય, સંપૂર્ણ અલિત, અખંડ, પરિપૂર્ણ, લોકલાક પ્રકાશક-જ્ઞાન દર્શન જે જ્ઞાનાવરણી દર્શના. વર કનીય અને આંતરાય રૂપ ચારે ઘાતાંકને ક્ષય થયે તે
For Private And Personal Use Only
