Jain Dharm Prakash 1918 Pustak 034 Ank 06

SR No.: 533397
Original Sutra Author: N/A
Author: Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha
Publication Year: 1918
Total Pages: 36
Language: Gujarati, Hindi
Classification: Magazine, India_Jain Dharm Prakash, & India
File Size: 3 MB

Page 13

આત્મવર્ષ
आत्मस्वरूप.
( લેખક-દતરી ન’દલાલ વનેચ-મેરીવાળાં, ધારાજી) આત્મા જાતિસ્વરૂપ છે. સર્વ વસ્તુઓમાં તે પ્રકાશે છે, તેનુ કારણ આત્મા તેજસ્વી છે, આત્મા રૂપી દ્વીપ ધુમાડા વિના બળે છે. તેને તેલ અથવા દીવેટની જરૂર પડતી નથી, છતાં તે ત્રણ જગતને પ્રગટ કરે છે. પર્વતાને પણ ચળાવી નાંખે તેવા વાયુ આ આત્મપ્રદીપ બુઝવવા સમય થતા નથી. એક કાટી સૂર્ય કરતાં પણ આત્મપ્રકાશ અધિક છે. આપણે સર્વ વસ્તુ નેઇ શકીએ તે આત્માનેજ પ્રતાપ છે,
વળી આત્મા અનેક ગુણ્ણાના આધારભૂત છે. જ્ઞાન દર્શન અને ચારિત્ર વિગેર ગુણ્ણા રહેવાનુ ભાજન આત્મા છે. તે ગુણા અને આત્માના અવિનાભાવી સંબધ છે. આત્મા ગુણી છે, જેમાં આ ગુણેા રહેલા છે. તે ગુણા એક અપેક્ષાએ ગુણીનું સ્વરૂપ દર્શાવવામાં અત્યંત ઉપયાગી થાય છે. તે આત્મા જ્ઞાનગમ્ય છે, તેનું સ્વરૂપ જાણુવાને ઉત્તમાત્તમ ઉપાય જ્ઞાન છે. આત્માનુ સ્વરૂપ પીછાણવાને આત્મજ્ઞાનની જરૂર છે. ધાર્મિક ક્રિયાએથી હૃદય શુદ્ધ થાય છે. અને હૃદયશુદ્ધિ એ જ્ઞાન મેળવવાનુ ઉત્તમ સાધન છે, પણું કેવળ ધાર્મિક ક્રિયાથીજ આત્મજ્ઞાન થશે એમ માની શકાય નહિ. સાધન અને સાધ્ય તરફ લક્ષ રાખી કરવામાં આવેલી ધાર્મિક ક્રિયા બહુજ ઉપયાગી નીવડે છે, પણ તેનેજ કેવળ વળગી રહેવાથી આત્મજ્ઞાન પ્રાપ્ત થશે નહિ. વળી આત્માને આ લેકમાં નિરક્ષર કહેવામાં આવ્યા છે, તેના ભાવાથ એ છે કે આત્મા શબ્દાતીત છે. શબ્દોદ્વારા આત્મસ્વરૂપનું ગમે તેટલું વર્ણન કરવામાં આવે તે પણ આત્મસ્વરૂપનું જ્ઞાન તેથી શઇ શકે નહિ. જો કે સ્વરૂપના અનુભવ થઈ શકે તે પણ તે શબ્દોદ્વારા કદાપી દર્શાવી શકાય નહિ. શબ્દોદ્વારા તેના ઝાં આાભાસ સ્થાપી શકાય. પણ ખરૂં સ્વરૂપ તે તેના અનુભવીએજ જાણી શકે. માટે તે રામ્દાતીત અથવ! નિરક્ષર કહેવાય છે. આત્મા સ્વભાવે શુદ્ધ અને સ્વચ્છ છે. એ વિશેષણાની સાર્થકતા આપણે વિચારવી જોઇએ. માટે તે સ`ખધમાં વિશેષ નહિ લખતાં એટલુ જ જણાવીશુ કે જગતમાંની કોઈ પશુ નિર્મળ વસ્તુ કરતાં પણ આત્મા અધિક નિર્મળ છે. જડ વસ્તુ આત્મા ઉપર પેાતાની સત્તા ચલાવી શકે નહિં, છતાં જ્ઞાનને લીધે માત્મા પોતાનું સ્વરૂપ મૂડી ગયા છે અને જડ વસ્તુ (પુર્ળ) ને કહાની માને છે. જ્યાં સુધી જડે વસ્તુમાં મારાપણાના ભાવ છે ત્યાં સુધી તે બહારથી ડાતીત કહેવાય નહીં. પણ જ્યારે આત્મા વિશેષ અનુભવ મેળવતા જાય છે અને કર્મફળને વિખેરી નાંખે છે ત્યારે તેને ભાન થાય છે કે આ જડેના તર ંગે તેના આત્મારૂપી બુકને અસર કરવા સમર્થ થશે નહીં, તેજ વખતે તે વસ્તુત: જડાવીત બને છે. આત્મા લેાકાલય પ્રકાશક છે. આત્માં જમતા તેમજ મરતા નથી. જ્યાં સુધી જીવ સંસારમાં રખડે છે, ત્યાં સુધી જન્મ મરણ તેને છે.