________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શત ક.ગુ.
અર્થ વિવેચન ચુકા. (લેખક-ન્સિવ કપૂ વિજ્યજી.)
( અનુસંધાન પર ૧ થી) જીવ અને અજીવ તત્વનું નિરૂપણ કર્યા પછી હવે પુણ્ય પ.પ-એ બે પદાર્થને ઓળખવા માટે શાસ્ત્રકાર કહે છે.
पुदलको शुभं यत्तत्पुण्यभिति जिनशासने दृष्टम् ।
यदशुभमथ तत्यापमिति भवनि सर्वज्ञनिर्दिष्टम् ॥ २१९ ।। ભાવાર્થ-જે શુભ એવાં કર્મનાં પુદગલ તે પુન્ય અને અશુભ એવાં કર્મનાં પુદગલ તે પાપ એમ સર્વજ્ઞ ભગવાને કહ્યું છે. ૨૧૯ - વિવેચન–ડ કમની ઉદયમાં ૧રર ઉત્તર પ્રવૃતિઓ હેય છે. તેમાં વર્ણ,
ધ, રસ ને સ્પર્શ એ ચાર નામકર્મની પ્રકૃતિએ શુભ અશુભ બંને પ્રકારની છેવાથી ૧૨ પ્રકૃતિ ઉદયમાં થાય છે. તેમાં ઉચ્ચ શૈત્ર, સતાવેદની, મનુષ્યની , ઈત્યાદિ કર પ્રકૃતિએ જે શુભ છે તે પુણય નામથી ઓળખાય છે. અર્થાત્ ફારૂપે પ્રતિ શની એ ૪૨ પુણ્યપ્રકૃતિ કહેવાય છે. અને પાંચ જ્ઞાનાવરણી, નવ દર્શનારરાણી, પાંચ અંતરાય, મિથ્યાત્વ, ૨૫ કવાથ વિગેરે ૮૨ પાપ પ્રકૃતિએ કહેવાય છે. તે આત્માને અશુભ ફળ આપે છે. આ પ્રવૃતિઓનું વિશેષ સ્વરૂપ ખાસ જાણવા રોગ્ય છે. અહીં રથળસંકોચના કારણથી તે બતાવેલ નથી. તેના અથીએ કર્મ શ, નવતરાદિમથી જોઈ લેવું.
આ લોકમાં બે શબ્દ ધ્યાન ખેંચવા લાયક છે. એક તો નિરાને કર્યું એ શબ્દ કહેલ છે. તેથી એ સમજવાનું છે કે આ પુણ્ય પાપ અથવા શુભાશુભ પ્રવૃતિઓનું સ્વરૂપ જિનશાસનમાં જ કહેલું છે. અન્ય કોઈ પણ દર્શનમાં કામ પ્રવૃતિઓનું આવું યથાર્થ અને વિસ્તૃત સ્વરૂપ કહેલું નથી. બીજો શબ્દ રાતિgિ કહેલ છે. એ શબ્દ ઉપરથી સમજવાનું એ છે કે આ સ્વરૂપ સર્વજ્ઞનું કહેવું છે. છઘસ્થનું-અપમતિનું કહેલું નથી. વળી તેમાં બીજું એ પણ રહસ્ય રહેલું છે કે આ આગમગ્રાહ્ય પદાર્થ છે, માત્ર બુદ્ધિગ્રાહ્ય નથી. સર્વરચિત હોવાથી તેને તથા પ્રકારે સર્દ એ સમકિતી જીવનું લક્ષણ છે. ૨૧૯
હવે એ પુણ્ય પાપના કારણભૂત આશ્રવ તત્વ છે તેનું તથા તે રાવને - કનાર વરતવનું સ્વરૂપ શાસ્ત્રકાર કહે છે –
- I
&
..
- ''
For Private And Personal Use Only
