________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જ્ઞાનસાર સૂત્ર વિવરણ.
૧૨૯
मणाविव प्रतिच्छाया-समापत्तिः परात्मनः
क्षीणत्तो भवेद्ध्याना-दंतरात्मान निर्मले ॥ ३ ॥ - ભાવાર્થ-જેમ ચંદ્રકાન્ત વિગેરે મણિમાં સામી વસ્તુનું પ્રતિબિંબ પડી રહે છે, તેમ( ધ્યાનવડે ) અંતરમનનો ક્ષય થયે છતે નિર્મળ એવા અંતર-આત્મામાં પરમાત્માની પ્રતિષ્ઠાયા ( પ્રતિબિંબ ) પડી રહે છે. અને દ્રઢ અભ્યાસ બળે સર્વ અંતરમળને સર્વથા ક્ષય થયે છતે તે અંતરઆત્મા પરમાત્મારૂપ થઈ રહે છે. તે પહેલાં પણ ધ્યાનના દ્રઢ અભ્યાસી મુમુક્ષુને સ્વરૂપ એકતા થતાં તેનામાં પરમાત્મસ્વરૂપ ઝળકી રહે છે. ૩
आपत्तिश्च ततः पुण्य-तीर्थकृत् कर्मवंधतः ॥
तभावाभिमुखत्वेन, संपत्तिश्च क्रमाद् भवेत् ॥ ४ ॥ હાવાથ–ઉત્તમ ધ્યાન અભ્યાસે અનુક્રમે, આત્મ–અનુભવ સારી રીતે થઈ શકે છે, એટલે કે સ્વરૂપ સાક્ષાત્કાર થાય છે. ત્યારબાદ પવિત્ર એવા તીર્થકર નામકર્મના બંધથી કમે કરીને તે ભાવની સન્મુખતાથી તીર્થકર પદની પ્રાપ્તિ થાય છે. આ વચનથી એ પરમાર્થ સમજાય છે કે પવિત્ર ધ્યાનના પ્રભાવથી આત્માનુભવ જાગે છે, અને તેથી વિશ્વાસ આગળ વધતાં શ્રી તીર્થકર નામ કર્મ જેવી પ્રકૃષ્ટ પુણ્યપ્રકૃતિને બંધ પણ થાય છે, જેથી અનુક્રમે તીર્થકરપદ પામીને ત્રણ ભુવનના પ્રાણીઓને ઉપકારક થઈ શકાય છે. ૪.
રૂધે ધ્યાટાણુવિંશતિ થાનકડ્યા છે
कष्टमात्रं त्वभव्याना-मपि नो दलभं भवे ॥५ ભાવાર્થઆ પ્રમાણે તીર્થકર પદવીની પ્રાપ્તિરૂપ ધ્યાનનું ફળ હોવાથી વીશ સ્થાનકાદિક ( આરાધનપ) કરણ પણ ભવ્યજનોને કરવી પુક્ત છે; કષ્ટ માત્ર તપકરણી તે અભવ્ય જીને પણ કરવી સુલભ છે. કેવળ સાંસારિક સુખને જ ચાહનારા હોવાથી અભવ્ય જીવોને અગ્રતાથી પરમાર્થ–ફલની પ્રાપ્તિ થઈ શકતી નથી. ૫
जितेंद्रियस्य धीरस्य, प्रशान्तस्य स्थिरात्मनः ॥ सुखासनस्य नासाग्र-यस्तनेत्रस्य योगिनः ॥६॥ रुद्धवाह्यमनावृत्त-धारणाधारया रयात् ।। प्रसन्नस्याप्रमत्तस्य, चिदानंदसुधालिहः ॥ ७॥ साम्राज्यमप्रतिद्वंद्व-मंतरेव वितन्वतः ॥
ध्यानिनो नापमा लोके, सदेवमनुजेऽपिहि ।। ८ ॥ ૧ કયચિત આત્માનો અપરોક્ષ અનુભવ.
For Private And Personal Use Only
