________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ઉપૂજામાં સ્તવન કથા ગાલા
પહેલા વિભાગમાં ચાવીશીઓમાંથી ઘણાં સ્તવને આવી શકે તેવાં છે. દાખલા તરીકે યશવિજયજીની આખી વીશી આ વિભાગમાં જ આવી શકે છે. વળી તદુપરાંત “પ્રથમ જિનેશ્વર પ્રણમીએ, જસ સુગધી રે કાય?” “શાંતિ જિનેશ્વર સાહિબારે ‘શ્રીપાજી પ્રગટ પ્રભાવી વિગેરે સાવને પ્રભુ મહાસ્ય દર્શાવવાપૂર્વક પ્રભુ તુતિ માટેનાં છે.
(૨) શ્રી આનંદધનજીની, દેવચંદ્રજીની, મેહન વિજયજીની વિગેરે ચાવીશીઓ બીજા વિભાગમાં આવી શકે છે. અને તેવાં સ્તવનો બહુ છે. દાખલા તરીકે જ્ઞાનાદિક ગુણ સંપદારે,” “તાર તાર પ્રભુ મુજ સેવક ભણી, જગતમાં એટલું સુયશ લીજે - “બાળપણે આપણ સનેહી, સેળમાશ્રી જિનરાજ, ઓળગ સુણો આમ તણી, લલના. વિગેરે. આમાં ઘણું સ્તવને પહેલાં અને બીજા વિભાગ બંનેમાં આવી શકે તેવાં પણ છે. આ બે વિભાગનાં સ્તવને ખાસ દેરાસરમાં બોલવા લાયક હોય છે. ત્રીજા અને ચોથા વિભાગનાં સ્તવને જાણીતા છે. તીર્થાદિકનું માહાસ્ય દર્શાવનાર શત્રુંજયના બહુ સ્તવને પ્રચલિત છે, અને તિથીઓની ઉપયોગીતા દર્શાવનાર પાંચમ, આઠમ, અગ્યારશ વિગેરેના સ્તવને પણ મશહુર છે.
હવે આ સ્તવેને બનાવવામાં કત્તઓનો મુખ્ય ઉદેશ શું હોવો જોઈએ? તેને વિચાર કરતાં આ સ્તવને જુદા જુદા ચાર આશયની અપેક્ષાએ બનાવવામાં આવ્યા હોય તેમ લાગે છે. કેટલાંક દેરાસરમાં પ્રભુ સમક્ષ બેલવા માટે, કેટલાક આત્માને ઉપદેશ મળે તે સારૂ સ્વાધ્યાય કરતાં ચિંતવવા માટે, કેટલાક પ્રતિકમણમાં બેલવા માટે, ત્યારે કેટલાએક સ્તવને તીદિક ઉપર બેલવાં માટે બનાવ્યાં હોય તેમ જણાય છે. તેથી દરેક સ્તવન કયા આશયને ઉદ્દેશીને બનાવવામાં આવેલ છે તેને વિચાર કર્યા પછી જ તે તે સ્થળે તે બોલવાં તેજ યોગ્ય છે. દરેક સ્તવન માટે અત્રે પૃથક પૃથક્ વિવેચન કરવાની જગ્યા નથી, પણ સ્તવને બોલનારે તેને વિચાર કરીને બોલવાની જરૂર છે.
- તિથિના માહાસ્ય દર્શાવનાર તથા તીર્થોની ઉપયોગિતા અથવા મેટાઈ બતાવનારાં સ્તવને ભાવપૂજા કર્યા પછી પ્રભુ સમક્ષ બોલી શકાયજ નહિ, તે ખાસ કરીને ધ્યાનમાં લેવા લાયક છે. તે રતવને તે સ્વાધ્યાયમાટે અને પ્રતિકાણ માટે નિમાણ થયેલાં છે, અને તે સ્થળે બોલાવાથી તે બહુ બોધદાયક થવા સાથે ઉપયોગી થઈ પડે તેવાં છે, બાકી પ્રભુ સમક્ષ “પંચમી તપ તુમે કરો રે હો પ્રાણી” અગર “હાંરે મારે ઠામ ધર્મના સાડા પચવીશ દેશ” અગર “સુત શિદ્વારથ ભૂપનરે ” અગર “છીરે સિદ્ધાચળ ભેટવા ” અગર “ એક દિન પુંડરીક ગણધરૂ” અગર “સિદ્ધાચળગિરિ ભેટયારે ધન્ય ભાગ્ય હમારા'
For Private And Personal Use Only