________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રશમરતિ પ્રકરણમ. ગયેલા હાથીનું કલેવર જોઈ તેના માંસમાં લેલુપી બની એક કાગડે તે હાથીની ગુદાદ્વારા તેમાં પઠે. સમુદ્રમાં તણાતા તે હાથીના ફલેવર સાથેજ રહે તે કાગ અંતે હાથીને અપાન દ્વારા બહાર નીકળે, પણ માંગ વિશ્રાંતિયોગ્ય રથાન નહિ કે વાથી તે સમુદ્રમાંજ બે મૂઓ. આવી રીતે મેહ-શાનવશ વિવિધ રસ, રિદ્ધિ અને શાતા ગારમાં લુબ્ધ બનેલા છે રાગદ્વેષ નિબિડ કર્મ બાંધી ચાર ગતિ. રૂપ સંસામુદ્રમાં રઝળી મરે છે. ૭૫-૭૬
ते जात्यहेतुदृष्टान्तसिझमविरुधमजरमनयकरम् ।
सर्ववाग्रसायनमुपनीतं नाभिनन्दन्ति ॥ ७ ॥ ભાવાર્થ—તેઓ ખરા હેતુ અને ચણાન્તથી સિદ્ધ, અવિરૂદ્ધ, અજર અને અભયકારી એવું સર્વજ્ઞ પ્રભુની વાણીરૂપ રસાયન સમીપ છતાં આદરતા નથી. ૭૭.
વિવેચન–એવી રીતે રસ, રિદ્ધિ અને શાતા ગારવમાં વૃદ્ધ બનેલા જીવને સત્ય (અવ્યભિચારી) હેતુઓ તથા અનેક દષ્ટાંત (ઉદાહરણે) વડે પ્રસિદ્ધ, અવિરૂદ્ધ, અક્ષણ (અખૂટ ) અને શુદ્રપદ્રવને નાશ કરી નાખનાર એવું સર્વજ્ઞ પ્રવચનરૂપ રસાયન આપ્યું હોય તેમ છતાં તેમને લગારે રુચતું નથી. સંપૂર્ણ દોષહર અને સંપૂર્ણ સુખકર એવું સર્વદેશિત શાસ્ત્રરૂપ રસાયન પણ ઉક્ત પામર જનેને પસંદ પડતું નથી. તેજ વાતને શાસ્ત્રકાર દષ્ટાન્તવડે સિદ્ધ કરી બતાવે છે. ૭૭.
यद्वत्कश्चित् दीरं मधुशर्करया सुसंस्कृतं हृद्यम् । पित्तादितेन्द्रियत्वाद्वितथमतिर्मन्यते कटकम् ॥ ७ ॥ तद्वन्निश्चयमधुरमनुकम्पया सद्भिरनिहितं पथ्यम् । तथ्यमवमन्यमाना रागद्वेषोदयोद्धृत्ताः ॥ ७ ॥ जातिकुलरुपवलज्ञानबुद्धिवाज्यकश्रुतमदान्धाः । क्लीवाः परत्र चेह च हितमप्यर्थ न पश्यन्ति ॥७॥
ભાવાર્થ-જેમ કઈ પિત્ત પ્રકોપથી વિપરીત મતિવાળે મધ અને સાકરથી સારી રીતે સંસ્કારેલ મનહર ક્ષીરજનને કડવું લખે છે, તેમ રાગદ્વેષના ઉદયથી ઉદ્ધત-ઉન્મત્ત બનેલા જાતિ, કુળ, રૂપ, બળ, લાભ, બુદ્ધિ, વલ્લભતા અને શ્રતમદથી અંધ થયેલા નામો નિશ્ચય કરીને મધુર તથા અનુકંપા કરીને ઉત્તમ પુરૂષોએ ઉપદેશેલાં હિતકારી સત્ય વચનને અણઆદરતા આ લોક તથા પરલોકમાં હિતકારી માર્ગને પણ જોઈ શકતા નથી. ૭૮-૮૦,
For Private And Personal Use Only
