________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રશમરતિ પ્રકરણમ.
૪૧
“એવી રીતે હિતેપદેશવડે અનુગ્રહ કરતા ગુરૂ મહારાજને શે બદલે શિષ્યવર્ગે વાળવે તે કહે છે.”
આ લોકમાં માતા, પિતા, સ્વામી અને ગુરૂ એ બધા ઉપગારી છે. માતા પિતે અનેક કષ્ટ સહીને બાળકને ઉછેરી મહેતું કરે છે તેથી તેમજ તેને ઇચ્છિત વસ્તુ આપવાવ ઉપકારી છે. પિતા પણ હિતોપદેશ દેવાવડ તેમજ જન વસ્ત્રાદિક હાજતે પૂરી પાડવાવ ઉપગારી છે. રાજા પ્રમુખ સ્વામી સેવકનું અનેક રીતે પરિપાલન કરવાવડે ઉપારી છે. સેવં છે કે સ્વામીને માટે પ્રાણત્યાગ પણ કરે છે, પરંતુ તે તે સ્વામીએ કરેલા ઉપકારના બદલા તરીકે જ કરે છે તેથી સ્વામીને ઉપકાર અધિક ગણાય છે, અને આચાર્યાદિક ગુરૂ મહારાજ તે સન્માર્ગદર્શક હેવાથી, શાસ્ત્રાર્થદાયક હોવાથી તેમજ સંસાર સાગરથી પાર ઉતારવા પુછાવલંબન રૂપ હોવાથી આ લોકમાં તેમજ પરલેકમાં એટલા બધા ઉપગારી છે કે તેને કઈ રીતે બદલે વળી શકે તેમ નથી. તેવા પરમ ઉપગારી ગુરૂ મહારાજને બદલે કેટિ ભવે પણ વળે દુષ્કર છે. ૬૯-૭૧
હવે વિનયનું અનુક્રમે છેવટ મોક્ષરૂપ ફળ દર્શાવતા સતા કહે છે. ” विनयफलं शुश्रूषा गुरुशुश्रूषाफलं श्रुतझानम् । झानस्य फलं विरतिविरितिफलं चाश्रवनिरोधः ॥७॥ संवरफलं तपोवनमथ तपसो निर्जरा फलं दृष्टम् ।। तस्माक्रियानिवृत्तिः क्रियानिवृत्तेरयोगित्वम् ।। ७३ ॥ योगनिरोधाद्भवसंततिक्षयः संततिदयान्मोदः ।
तस्मात्कल्याणानां सर्वेषां जाजनं विनयः ॥ ७॥.. ભાવાર્થ—વિનયનું ફળ શુષ (સાંભળવાની ઈચ્છા) રૂપ છે. ગુરૂની શુકૃષાનું ફળ શુતરાન છે, જ્ઞાનનું ફળ વિરતિ (સંયમ) રૂપ છે અને સંયમનું ફળ આશ્રવ નિધિ (સંવર ) રૂપ છે. સંવરનું ફળ તપોબળ છે અને તપનું ફળ નિજેરા (દેશથી કર્મક્ષય) જણાવેલું છે, તેથી ક્રિયાની નિવૃત્તિ અને કિયાનિવૃત્તિથી અયોગીપણું (ાગ નિધિ) થાય છે. યોગ નિરોધથી ભવની પરંપરાને ક્ષય અને ભવ પરંપરાના ક્ષયથી મિક્ષ થાય છે, તે માટે સર્વ કલ્યાણુનું સ્થાન વિનય છે. ર-૩૪.
વિવેચન—જે ગુરૂમહારાજ ઉપદેશે તે સાંભળવાની ઈચ્છા અને સાંભળીને તે મુજબ વર્તવું તે વિનયનું ફળ છે. વિનયપૂર્વક શાસ્ત્રશ્રવણ કરવાથી શ્રુતજ્ઞાનને
For Private And Personal Use Only
