________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રશ્નોત્તર રત્નમાળા.
૧૭૭
છે. ‘ તત્ત્વધીવિંદ્યા ’એ વચનાનુસારે વસ્તુને વસ્તુસ્વરૂપે જેથી જાણી શકાય, એટલે વસ્તુનુ” યશા સ્વરૂપ એળખાવનારી વિદ્યા સવિદ્યા કહેવાય છે, અને તેથી વિપરીત વિદ્યા અવિદ્યા કહેવાય છે. તે અવિધાનુ સ્પષ્ટ લક્ષણ આવુ કહ્યુંછે કે અનિત્ય, શુચિ અને પરવસ્તુને નિત્ય, પવિત્ર અને પૅતાની માનવી.’ આવી અવિદ્યા, મિથ્યા ભ્રાંતિ યા અજ્ઞાનને પરિહરવા પ્રયત્ન કરવા એ પ્રથમ જરૂરનુ` છે. તે વિના કામમૈનુ સમાન શ્રેષ્ઠ વિદ્યા પ્રાપ્ત થઈ શકતીજ નથી, અને તે વિના આત્મકલ્યાણ પણ સાધી શકાતું નથી. માટે આત્માથી જનાએ સદ્ગુરૂ સંગે સદ્વિદ્યા પ્રાપ્ત કરવા પ્રયત્ન કરવા ઉચિત છે.
૯૩ ચિત્રાવેલી ભક્તિ ચિત્ત આણુ—અત્ર ભક્તિને ચિત્રાવેલી સાથે સરખાવી છે. જેમ ચિત્રાવેલીથી સુવર્ણસિદ્ધિ થાય છે તેમ ભક્તિથી પણ ભવ્ય જનાની મનકામના પૂર્ણ થાય છે, એટલુંજ નહુિ પણ તેથી સ્વર્ગ અને અપવર્ગ (મેક્ષ)ની પણ પ્રાપ્તિ થઇ શકે છે. ખીજાં સાધન કરતાં ભક્તિનુ` સાધન સુલભ છે એટલુ જ નહિં પણ સગીન સુખ આપનારૂ પણ છે. જ્ઞાનાદિક અન્ય સાધનમાં માઁ આવવાના ભય છે ત્યારે ભક્તિમાં એવા ભયને અવકાશજ મળતા નથી. ભક્તિથી તા નમ્રતાદિક સગુણશ્રેણિ દિન પ્રતિદિન વધતીજ જાય છે. ભિક્તની ધુનમાં મચેલા ભદ્રેક જીવ પોતાનુ ભાન ભૂલી જઇ ભગવત સાથે એકમેક થઇ જાય છે. તેથીજ અનેક ભકત જના કિતના સુલભ માર્ગે વળેલા જણાય છે.
૯૪ સજમસાધ્યાંસવિદુઃખ જાવ,દુઃખ સહુ ગયાં માપદ પાવે -- સંયમ એટલે આત્માને નિગ્રહ કરવા, તે આવી રીતે કે અનાદિ અવિદ્યાના યેાગે જીવ જે ઉન્માર્ગે ચડી ગયે છે—હિંસા, અસત્ય, અનુત્ત, અબ્રહ્મ અને પરિગ્રહમાં કુબ્ધ બન્યા છે, પાંચે ઇંદ્રિયોને પરવશ પàા છે, ક્રોધાદિક કષાયને સુખબુદ્ધિથી મેરે છે અને મન વચન તથા કાયાના યથેચ્છ વ્યાપારમાંજ સુખબુદ્ધિ માની બેઠો છે તે તેની અનાદિની ભૂલ સુધારી તેને સન્માર્ગમાં જોડવા, એટલે અહિંસા, સત્ય, અસ્તેય, બ્રહ્મચર્ય અને અસ'ગતા ( નિસ્પૃહતા ) રૂપ મહાવ્રતેનુ યથાવિધ સેવન કરવું', વિષય-ઇંદ્રિયાને કાબુમાં રાખવી એટલે વિષયમાં થતી શબ્દ, રૂપ, રસ, ગંધ અને સ્પર્શરૂપ પંચ વિકાર બુદ્ધિને ટાળવી. ક્ષમા, મૃદુતા, સરલતા અને સાષ વૃત્તિથી કષાયના જય કરવા અને જ્ઞાન ધ્યાન તપ જપવડે મન વચન તથા કાયાના કુછ વ્યાપારને રોધ કરવા, એવી રીતે ૧૭ પ્રકારે સંયમને યથા પાળનારનાં ભવક્રમણ સંખ'ધી સકળ દુઃખ દૂર જાય છે; એટલે તને ભવભ્રમણ કરવુ' પડતુંજ નથી, અંતે સકળ કર્મમળના સ`પૂર્ણ ક્ષય કરીને તે અજરામર સુખને પામે છે,
For Private And Personal Use Only