Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જ્ઞાનસાર સત્ર વિવરણ.
૩૭ વશ્યકતા છે, શુભ અથવા શુદ્ધ લક્ષથી કરવામાં આવતી દ્રવ્યક્રિયા પણ ભાવની શુદ્ધિ માટે જ થાય છે, એમ લાપૂર્વક સત્ પ્રવૃત્તિ કરતાં અનુક્રમે અભ્યાસના બળથી ચિતાદિકની શુદ્ધિ થઈ શકે છે. જેમને સર્વ સંયમની ગ્યતા પ્રાપ્ત થઈ છે તેવા લવભીરૂ જનેને દ્રવ્યપૂજાદિકની જરૂર રહેતી નથી, તેમને તે ઇંદ્રિય અને કષાયના નિ. ગ્રહથી તથા અહિંસાદિક મહાવ્રતનું યથાવિધિ પાલન કરવાથી સહેજે ભાવશુદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે, પરંતુ મંદઅધિકારી એવા ગૃહસ્થાએ એવા સમર્થ સાધુજનેને દાખલો લઈને સ્વયંગ શુદ્ધિને મુખ્ય માર્ગ તજી દે નહિ. ગૃહસ્થને માટે સ્વાગ શુદ્ધિને બીજે સરલ ઉપાય સામાયક, દેશાવગાશિક અને પિષધ વિગેરેનું સમ પરિણમથી સેવન કરવું, હિંસાદિ અને ત્યાગ કર અને યથાશક્તિ ઇંદ્રિય તથા કષાયને દમવા પ્રયત્ન કરે એ છે. દાન, શીળ, તપ અને ભાવનાનું યથાશક્તિ સેવન કરવાથી ગૃહસ્થ પણ સ્વયેગની શુદ્ધિ કરી શકે છે. તે સર્વેમાં ભાવનાનું પ્રધાનપણું કહ્યું છે. સંસારની અનિત્યતા-અસારતા ચિંતવવી. કેવળીભાષિત ધર્મજ જીવને તત્ત્વથી શરણભૂત છે. જીવ શુદ્ધ ધર્મનું સેવન કર્યા વિના પ્રમાદવશાત્ કુકર્મ કરીને સંસારચક્રમાં ફર્યા કરે છે, એ વિગેરે દ્વાદશ ભાવના વડે ભવ્ય જીવે ભવને અંત લાવી શકે છે. જગતમાં સહુ કોઈ મારા મિત્ર છે, કે મારે વરી નથી, સહુ સુખી થાઓ, કઈ દુઃખી ન થાઓ, સહુ સન્માર્ગ સન્મુખ થાઓ, અને ઉન્માર્ગથી વિમુખ થાએ, એવી બુદ્ધિને જ્ઞાની પુરૂષો મૈત્રીભાવના કહે છે. સર્વ સદ્દગુણ જનમાં રહે લા સદ્દગુણે સદા સર્વદા અનુમોદનીય છે. તેવા સદ્ગુણી જનને દેખી મનમાં પ્રમુદિત થવું તે પ્રમોદભાવના કહેવાય છે. દુઃખી જનેની દાઝ દિલમાં ધારી પિતાથી બને તેટલી સહાય તેમને કરવી અને બની શકે તે તેમનું દુઃખ સર્વથા દૂર થાય એવા ઉપાય દીર્ઘદશીપણુથી જી આપવા તે કરૂણાભાવના કહેવાય છે. તેમજ અતિઘોર અને નિંદ્ય કર્મને કરનારા નીચ જેને ઉપર રાગ કે દ્વેષ નહિ કરતાં તેમનાથી વિરક્ત થઈ રહેવું તે મધ્યસ્થભાવના કહેવાય છે. એવી ભાવના ભવ્ય આત્માને જ સંભવે છે, અને તે ઉત્તમ રસાયણ જેમ રેગીને ગુણકારી થાય છે તેમ અત્યંત હિતકારી થાય છે. ઉપર કહેલી ભાવના વડેજ કરેલી ધર્મકરણ લેખે પડે છે - ણ ભાવના વિના તે કરેલી કરણ કેવળ ફ્લેશરૂપ થઈ પડે છે. અલૂણ ધાનની જેમ ભાવના વિનાની કરણ જીવને રૂચતી નથી, અને રૂચિ વિનાની ક્લિા કલેશ રૂપજ થાય એ સ્વાભાવિક છે. રૂચિ અને પ્રીતિ એ સાધનનાં મુખ્ય અંગ છે, તે વિના સાધક સ્વસાધ્યની સિદ્ધિ કરી શકો જ નથી. એવી ઉત્તમ રૂચિ અને પ્રીતિને પેદા કરવા અને પુષ્ટ કરવા માટે પૂર્વોક્ત ભાવના અમૃત સમાન છે. ઉક્ત ભાવનામૃતનું સતત સેવન કરવાથી વેગની અસ્થિરતા દૂર થાય છે, સ્થિરતા ગુણ પ્રકટ થાય છે, અ
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 533288 |
| Book Title | Jain Dharm Prakash 1909 Pustak 025 Ank 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publisher | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publication Year | 1909 |
| Total Pages | 34 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Jain Dharm Prakash, & India |
| File Size | 2 MB |