Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
કરવા જોઈ એ.
અસત્ય વચન બેલનાર
સદા
ક્યાંય
અવિશ્વાસને પાત્ર બને છે. વાણીમાં પણ અસત્ય કથન ન આવે તેની તકેદારી ખવી જોઇએ, માપસર અને દેષ વિનાનાં વચને ખેલવા જોઇએ. કટુ કે કઠાર ભાષાથી દૂર રહેવુ જોઇએ. તેએએ નિ' વિશે કહ્યું કે, એ નિ થ વિચારીને એલશે કારણ કે વગર વિચાયુ ખેલવા જતાં જૂઠું ખેલાઇ જાય. એ કાધના ત્યાગ કરશે કારણ કે ગુસ્સામાં આવીને અસત્ય બેલાઇ જાય, એ લાભને ત્યાંગ કરશે કારણ કે પ્રલેાભનમાં આવીને જૂડું ખેલાય જાય. એ ભયના ત્યાગ કરશે કારણ કે ભયમાં આવીને અસત્ય એલાઈ જાય, એ હસી-મજાકના ત્યાગ કરશે કારણ કે ટીખળ-મશ્ક રીમાં અસત્ય એલાય જાય.'
આવી સત્યપાલનની જાગૃતિ જેના મનમાં હોય તેની શુ વાત કરવી ? સત્ય ખેલનારને અગ્નિ સળગાવી શકતા નથી, કે પાણી માડી શકતુ નથી. જૈનદને સત્યની વ્યાપક વિચારણા કરી છે. *હું કહું છું તે જ સત્ય' એવા આગ્રહ, દુરાગ્રહ કે પૂર્વ ગ્રહમાં વિચારની હિં‘સા સમાયેલી છે જ્યારે બીજાના કથનમાં પણ સત્યનાઅંશ હાઈ શકે તેવી ઉદ્વાર ષ્ટિ તે અનેકાંત, કારણ કે સત્ય સાપેક્ષ છે. તમારી નજરનુ` સત્ય અને તેના પરની તમારી શ્રદ્ધા તેમ જ મીતની નજરનુ` સત્ય અને તેના તરફની વિચારણા. આમ જીવનની સર્વષ્ટિને અનેકાંતમાં સમતા છે સહિષ્ણુતા છે. સમન્વય છે અને સહઅસ્તિત્ત્વની ભાવના છે. સત્યશેાધ માટેના અવિરત પ્રયાસની આ એક સાચી પદ્ધતિ છે. બધી વસ્તુને સાપેક્ષભાવે વિચારવી અને દરેક સ્થિતિમાં રહેલા સત્યના અંશને જોવા એનુ નામ અનેકત છે. ‘મારુ જ સાચુ' એમ નહિં પરંતુ સાચુ તે મારુ ’ એવી ભાવના પ્રગટ થઈ. ભગવાન મહાવીરના જીવનમાં સાચુ તે ' મારું બતાવતા અનેક પ્રસંગે મળે છે, એમણે એમના પટધર જ્ઞાના ગૌ મને આન ́દ શ્રાવકની ક્ષમા માગવા કહ્યું હતુ... ભગવાન મહાવીરના સમયે અનેક વિવાદા
૭૮]
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ચાલતા હતા. દરેક પેાતાની વાત સાચી ઠેરવવા
ખંડન કરે, ખીન્દ્રના
માટે બીજાના વિચારનું વિચારના ખંડનને બદલે મડનની ભાવના ભગવાને ખતાવી, એમણે કહ્યું,
તમારી એકતી અનેલી દૃષ્ટિને અનેકાન્તી
અનાવેા. એમ કરશે તે જ તમારી દૃષ્ટિ ઢાંકી દેતા ‘સથા' શબ્દના બનેલા કદાગ્રહરૂપી પડદે) હઠી જશે. અને પછી તરત જ નમને શુદ્ધ સત્યનું સ્પષ્ટ અને સુરેખ દર્શન થશે,'
આમ ભગવાન મહાવીરે મત, વાદ, વિચાર સરણી અને માન્યતાના માનવીના હૃદયમાં ચાલતા વિવાદયુદ્ધને આળવાના પ્રયાસ કર્યો આને માટે એમણે સાત આંધળા હાથીને જે રીતે જુએ માનવી મીન્તની દૃષ્ટિએ વિચારતા થઇ જશે અને છે તેનુ દૃષ્ટાંત આપ્યું. આ અનેકાન્તવાદથી આમ થાય તે જગતના અર્ધો દુ:ખા એછા થઈ જાય અનેકાન્ત સમન્વય અને વિરોધ પરિહારના માગ બતાવે છે, વિનેબાજી કહે છે કે અનેકાન્ત દિષ્ટ એ મહાવીરની જગતને વિશિષ્ટ દેન છે, અસ્તેય વ્રત
ભગવાન મહાવીરે કહેલું ત્રીજું મહાત્રત અસ્તેય છે. માણસે સ` પ્રકારની ચેરીના ત્યાગ કરવા જોઇએ. અણહકનુ' વધ્યુ કાઇનુ કશું લેવુ જોઇએ નહિં, કોઇની પાસે લેવડાવવુ જોઇએ પણ નહિ અને અવા કામમાં સહાય કે ટેકા પણ આપવાં જોઇએ નહિં. એમણે તે એમ પણ કહ્યું કે દાંત ખેાતરવાની સળી જેવી તુચ્છ વસ્તુ પણ એના માલીકને પૂછ્યા વિના સયમવાળા મનુષ્યા લેતા નથી, ખીજા દ્વારા લેડાવતા નથી કે તેની સતિ આપતા નથી. આવે વખતે માટી મેટી વસ્તુઓની તા વાત જ શી ? સયમીએ પેાતાને ખપે એવી નિર્દોષ વસ્તુઆ શેાધી શેાધીને લેવી જોઈએ. આના અર્થ એ કે પ્રત્યેક વસ્તુ લેતી વખતે એની નિર્દોષતા --સદેષતાને વિચાર કરવા જોઇએ.
For Private And Personal Use Only
આત્માનંદ પ્રકાશ
| SR No. | 531983 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 087 Ank 05 06 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kantilal J Doshi, Prafulla R Vora |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1989 |
| Total Pages | 30 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 4 MB |