________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કાદશારે નયચક્રમ
શ્રી હીરાલાલ બી. શાહ
શ્રમણ શ્રેષ્ઠ મુનિરાજશ્રી ભુવનવિજ્યાન્તવાસી મુનિપ્રવર શ્રી જબૂવિજયજી મહારાજ સાહેબે દ્વાદશારે નયચક્રમ ” જેવા વિલુપ્ત પ્રાય: થયેલ ગ્રન્થને પિતાની અગાધ સંશોધન વૃત્તિ અને પ્રવૃત્તિના પરિણામે આ મહાન ગ્રન્થનો પુનરુદ્ધાર કરીને શ્રી જિનશાસનની અજોડ શ્રુત ભક્તિ કરી છે.
દુનિયાની અનેક ભાષાઓના જાણકાર બનીને ભારત અને ભારત બહારના અનેક જિજ્ઞાસુ વિદ્વાને માટે એક ધવતારક તરીકે તેઓશ્રીની ગણના પંકાય છે.
‘દ્વાદશારે નયચક્રમ’ સંશોધન ગ્રંથને
પરિચય ૧. મૂળ ગ્રન્થના રચયિતા વાદિમુખ્ય શ્રી મલ્લવાદીજી છે. ૨. તેના ઉપર નયચક્રવૃત્તિ નામની ટીકાના રચયિતા શ્રી સિંહસૂરિગણિવાદી ક્ષમાશ્રમણ છે. ૩. આ ગ્રન્થમાં બાર અર (આરા) એટલે પ્રકરણ છે. ૪. સામાન્ય રીતે જૈનદર્શનમાં સાત નનું નિરૂપણ છે પણ આ ગ્રન્થમાં “વિધિ વગેરે બાર - નનું નિરૂપણ છે તે આ પ્રમાણે – ૧. વિધિ ૨. વિધિવિધિ ૩. વિષ્ણુભય ૪. વિધિનિયમ પ. ઉભય ૬. ઉભયવિધિ ૭. ઉભયોભય
૮. ઉભયનિયમ ૯. નિયમ ૧૦. નિયમવિધિ ૧૧. નિયમભય ૧૨. નિયમનિયમ. ૫. ઉપરોક્ત બાર નયને પ્રચલિત સાત નયમાં સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે. ૬. આ ગ્રન્થમાં ચર્ચાયેલા અન્ય દશને નીચે મુજબ છે –
વેદ, સાંખ્ય, ન્યાય, વૈશેષિક, મીમાંસા, અદ્વૈતવાદ બૌદ્ધ, યોગ, વગેરે ૭. આ ઉપરાંત ઉલ્લેખાયેલ અન્ય ગ્રન્થો ભતૃહરિકૃત વાકયપદીય, વૈદક તેમજ વ્યાકરણ. ૮. જૈન આગમોમાંથી અનેક પાઠ આ ગ્રન્થમાં ઉત કરાયેલ છે. માર્ચ-૮૯]
For Private And Personal Use Only
