Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જોઈએ. અહિંસાનું જૈનદર્શનમાં આવું મહત્ત્વ છે. કારણ કે ગુસ્સામાં આવીને અસત્ય બોલાઈ તું ન માગો, સારો જિન જાય, એ લેભને ત્યાગ કરશે કારણ કે પ્રલે
નOિા ભાનમાં આવીને જૂઠું બોલાય જાય. એ ભયનો जह तह जय मि जाणसु, धम्ममहिंसासम જ કાન ના ત્યાગ કરશે કારણ કે ભયમાં આવીને અસત્ય
રજિ બાલાઈ જાય. એ હસી-મજાકના ત્યાગ કરશે મિ પર્વતથી ઊંચું અને આકાશથી વિશાળ
છે કારણ કે ટીખળ-મશ્કરીમાં અસત્ય બેલાય જાય.” જગતમાં કશું નથી. તેવી જ રીતે અહિંસા આવી સત્યપાલનની જાગૃતિ જેના મનમાં સમાન જગતમાં, બીજે કે ધર્મ નથી ] હોય તેની શું વાત કરવી ? સત્ય બેલનારને
અગ્નિ સળગાવી શકતું નથી, કે પાણી ડૂબાડી સત્ય એ ઈશ્વર
શકતું નથી. જેનદર્શને સત્યની વ્યાપક વિચારણા બીજુ મહાવ્રત તે સત્ય. હું અસત્ય નહિ કરી છે. હું કહું છું તે જ સત્ય એવા આગ્રહ, આચર, બીજા પાસે નહિ આચરાવું અને દુરાગ્રહ કે પૂર્વગ્રહમાં વિચારની હિંસા સમાઆચ તે હોય તે તેને અનુમોદન મહિ યેલી છે જ્યારે બીજાના કથનમાં પણ સત્યનો આપું. “ પ્રશ્ન વ્યાકરણ' માં સત્ય એ જ અંશ હોઈ શકે તેવી ઉદાર દષ્ટિ તે અનેકાંત, ભગવાન છે એમ કહેવામાં આવ્યું છે. જ્યારે કારણ કે સત્ય સાપેક્ષ છે. તમારી નજરનું સત્ય આચારાંગ સૂત્રમાં કહ્યું છે કે “સત્યની આજ્ઞા અને તેના પરની તમારી શ્રદ્ધા તેમ જ બીજાની પર ઊભેલ બુદ્ધિશાળી મૃત્યુને તરી જાય છે.” નજરનું સત્ય અને તેના તરફની તેની વિચારણા આ સત્યને અનુભવ માનવીના અંતરમાં થતો આમ જીવનની સર્વ દૃષ્ટિને અનેકાંતમાં સમતા હોય છે. મહાવીરનું જીવન જ સ્વયં સાધનાથી છે, સહિષ્ણુતા છે, સમન્વય છે અને સહપ્રાપ્ત થયેલા અનુભવ પર આધારિત છે. આથી અસ્તિત્વની ભાવના છે. સત્યશોધ માટેના જ તેઓ કહે છે કે હું પૂર્ણજ્ઞાની છું અને તે અવિરત પ્રયાસની આ એક સાચી પદ્ધતિ છે. તમે સ્વીકારે તેમ નહિ. પણ દરેક જીવ સાચી બધી વસ્તુને સાપેક્ષભાવે વિચારવી અને દરેક સાધના કરે તે એ પદને પ્રાપ્ત કરી શકે છે સ્થિતિમાં રહેલા સત્યના અંશને જે એનું એ એમને ઉપદેશ છે ખુદ ભગવાન મહાવીરે નામ અનેકાંત છે. “મારું જ સાચું એમ નહિ, પણ અગાઉના ર૭ ભવની સાધના અને એ પરંતુ સાચુ તે મારુ” એવી ભાવના પ્રગટ થઈ. પછી સાડાબાર વર્ષની તપશ્ચર્યા બાદ તીર્થંકર ભગવાન મહાવીરના જીવનમાં “સાચુ. તે મારું પદની પ્રાપ્તિ કરી હતી. આથી એમણે કહ્યું કે બતાવતા અનેક પ્રસંગો મળે છે. એમણે એમના જાગ્રત રહીને અસત્યને ત્યાગ કરવો જોઈએ. પટધર જ્ઞાની ગૌતમને આનંદ શ્રાવકની ક્ષમા અસત્ય વચન બોલનાર સદા અવિશ્વાસને પાત્ર માગવા કહ્યું હતું. ભગવાન મહાવીરના સમયે બને છે. વાણીમાં પણ ક્યાંય અસત્ય કથન ન અનેક વિવાદ ચાલતા હતા. દરેક પિતાની વાત આવે તેની તકેદારી રાખવી જોઈએ. માપસર સાચી ઠેરવવા માટે બીજાના વિચારનું ખંડન અને દેષ વિનાનાં વચનો બેલવા જોઈએ, કટુ કરે, બીજાના વિચારના ખંડનને બદલે મંડનની કે કઠેર ભાષાથી દૂર રહેવું જોઈએ. તેઓએ ભાવના ભગવાને બતાવી, એમણે કહ્યું, નિગ્રંથ વિશે કહ્યું કે, “એ નિષથી વિચારીને ‘તમારી એકાન્તી બનેલી દષ્ટિને અનેકાન્તી બેલશે કારણ કે વગર વિચાર્યું બેલવા જતાં બનાવે. એમ કરશે તે જ તમારી દષ્ટિ ઢાંકી જુઠું બેલાઈ જાય. એ કે ધનો ત્યાગ કરશે દેતે “સર્વથા” શબ્દને બનેલો કાગ્રહરૂપી પડદો
આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531963 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 085 Ank 05 06 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kantilal J Doshi |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1987 |
| Total Pages | 37 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 4 MB |