Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
S
*
* *
હાસકારો આ માહિતીના આધારે તેને એક મહાન જૈન ચક્રવતી સમ્રાટ તરીકે
ઓળખાવે છે. 4 95 95 %== પ્રાચીન કાળમાં ગંગાના મુખથી માંડી
કૃષ્ણના મુખ સુધીને સમુદ્રને લગતે જૈન સમ્રાટ
પ્રદેશ કલિંગ કહેવાતું. તેમાં હાલના કટક
લેખક: ખીમચંદ ચાંપશી શાહ એમ.એ. ભિખુરાય ખારવેલ | પાસે ખંડગિરિ અને ઉદયગિરિ નામના
પર્વતે આવેલા છે, જે પ્રાચીન કાળમાં x = = x xx|
| કુમારગિરિ અને કુમાર ગિરિના નામથી
ઓળખાતા હતા. આ પર્વત ઉપર કેટલીક ગુફાઓ કરવામાં આવી છે, અને દરેક ગુફામાં તે કેતરાવનારના નામનો શિલા
લેખ છે. આમાંની એક મોટી ગુફા હાથી
– ગુફાના નામથી ઓળખાય છે. તેમાં આવેલ ઈતિહાસની એક વિચિત્ર ઘટના છે કે જે શિલાલેખ ઐતિહાસિક દષ્ટિએ ઘણું મહત્ત્વને છે. સમ્રાટને જેનેનું વિશાળ સાહિત્ય મહાન ચક્રવતી ગુફા ઈસ્વીસન પૂર્વેના સમયમાં કેતરાયેલી છે તરીકે બિરદાવે છે, અને જેણે જૈન ધર્મને પશ્ચિમ અને શિલાલેખ પણ તેટલે જ પ્રાચીન છે. તે ભારતમાં ખૂબ પ્રચાર કર્યો હતે, સેંકડો જૈન- ઘણી જગ્યાએ ઘસાઈ ગયો છે અને કેટલાક સ્થળોએ મંદિર બંધાવ્યાં હતાં અને હજારે જિનબિબે અક્ષરવાળે ભાગ તૂટી ગયો છે. એટલે પૂરેપૂરો ભરાવ્યાં હતાં એમ કહેવાય છે, તેનું જૈનેતર વાંચી શકાતું નથી. પણ જે ભાગ લૂટત્રુટક પણ સાહિત્યમાં માત્ર નામ જ જોવા મળે છે. તેના વાંચી શકાય છે, તેના ઉપરથી ઘણી બાબતો ઉપર સંબંધમાં કોઈપણ જાતને પુરાતત્ત્વીય પુરાવે ઠીકઠીક પ્રકાશ પડે છે. મળતું ન હોવાના કારણે તેની કોઈ પણ જાતની મહત્તા સ્વીકારવા વિદ્વાન ઇતિહાસકારે તયાર શિલાલેખની ભાષા છે જેની પ્રાકૃત અને તેને નથી. આથી ઊલટું, જે સમ્રાટનું જૈન સાહિત્યમાં પ્રારંભ બે મંગળ ચિહ્નોથી થાય છે. શરૂઆતના નામનિશાન નથી, તેનો પુરાતત્વીય પુરાવે મળતે શબ્દો છે નો સદંતા નો સિદ્ધા. બંને હોવાના કારણે તેને ચક્રવતી સમ્રાટ ગણી તેની મંગળ ચિહ્નો જૈન ધર્મનાં છે અને અરિહંતને કારકિદીને ઇતિહાસકારો ઠીક ઠીક બિરદાવે છે. તથા સર્વ સિદ્ધને નમસ્કાર એ જૈનેને નમસ્કારઉજ્જયિનીના સમ્રાટ સંપ્રતિ માટે કોઈ પણ પુરાત- મંત્ર છે. એટલે આ શિલાલેખ કોતરાવનાર જૈન ત્વીય આધાર નથી અને કેટલાક વિદ્વાને તેના હતા તેમ નિઃશંક સિદ્ધ થાય છે. વળી એમ પણ અસ્તિત્વ બાબતમાં પણ શંકા ધરાવે છે. પરંતુ જણાય છે કે તે કેતરાવનારના સમયમાં નમસ્કાર કલિંગના સમ્રાટ ભિખુરાય ખારવેલના સંબંધમાં મંત્રમાં માત્ર બે જ નમસ્કાર હતા. જે આજે છે તે એક મોટો શિલાલેખ મળે છે, જેમાંથી તેના પ્રમાણે પાંચ પરમેષ્ઠીને નમસ્કાર હોત, તે આ જીવનની ઘણી ખરી માહિતી મળે છે અને ઇતિ- નમસ્કાર મંત્ર કેતરાવ્યા હોત. અથવા ટૂંકાવવા પયુષણ પર્વ : વિશેષાંક
૨૦૩
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531793 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 069 Ank 10 11 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1971 |
| Total Pages | 60 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 5 MB |