Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
માનવચારિત્રનાં ઊલટાસૂલટાં તત્ત્વ
આ જગતમાં અનેક પ્રકારના વિચિત્રતાએ છે, પરંતુ માનવમનની વિચિત્રતાની સાથે સરખાવી શકાય એવી બીજી કોઇ વિચિત્રતાની કલ્પના કરવાનું શક્ય નથી. આ ગ્રંથની કથાઓના વિવિધ પાત્રાની જીજૂન કહાણી માનવીમાં રહેલી એકબીજાથી પરસ્પર વિરાધી એવી વૃત્તિઓની ચરસ અનુભૂતિ કરાવી જાય છે. માનવીમાં સત્ અને અસત એવી એકબીજાથી વિરોધી વૃત્તિએના વાસ રહેલો છે. માનવમાં જેમ અનેક સદ્ગુણેને વાસ છે તેમ દુગુણા પણ તેના પડછાયાની માફક રહેલા જ ડાય છે. માર્કેટવેન નામના એક વિદ્વાને સાચું જ કહ્યું છે કે Every• body is a moon and has a dark side
which he never shows to anybody. આવા વિરાધી તત્ત્વાનુ પ્રમાણુ માત્ર સામાન્ય માણસામાં જ જોવામાં આવે છે, એમ કહેવુ' પણ ખરાબર નથી.
ખાવન વર્ષની ઉંમરે ઈ, સ. ૧૮૮૦માં મહાત્મા ટેલિસ્ટોય જેવા મહાન માનવીના હૃદયમાં તેની એક બાવીસ વર્ષની રસેાઇયણુ પ્રત્યેની તીવ્ર જાતીય વાસના અને અત:કરણની શુદ્ધ ભાવના વચ્ચે તુમુલ યુદ્ધ જામ્યું. હતું, આવા ચુદ્ધના પરિણામે તેને શી શી માનસિક વેદનાએ ભાગવવી પડી હતી અને તેમનામાં કેટલી હદ સુધીની વિકૃતિ ઊભી થવા પામી હતી, તેમજ તેમાંથી કઈ રીતે તેએ મચી જવા પામ્યા તેનું વણ ન વાંચતાં આપણાથી સ્તખ્ત થઈ જવાય છે. ( આ પ્રશ્ન`ગ બન્યા પછી દશ વર્ષે આ બનાવને
૧૬૪
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
લેખક : મનસુખલાલ તારાથદ મહેતા અનુલક્ષી મ. ટાલસ્ટોયે · Devil' નામની નવલકથા લખી હતી અને તેનુ' ગુજરાતી ભાષાંતર શયતાન નામે પ્રસિદ્ધ થયા પામ્યું છે. )
મૃગજળ
આ ગ્રંથની મનનું પાપ ? કથામાં આવતાં સાધ્વી લક્ષ્મણુાજી, થાની મૃણાલિની, શ્રી અને પુરુષષ્ટ કથાના ઔધભિક્ષુ દેવદત્ત, શતર્મુખ વનિપાત ’ કથાના સૌભદ્રમુનિ અને રત્નક ખલ’ કથાના કથાના ફૂલવાલક મુનિ, ‘આત્મવિદ્યાપન ’ સિંહ ગુકાવાસી મુનિરાજના જીવનમાંથી સહેજે સમજી શકાય છે કે, અસાધારણ અને વિરલ ગણાતી વ્યક્તિએમાં પણ વિરાધી તત્ત્વાનું પ્રમાણ ચાક્કસ રીતે રહેલું જ હેાય છે.
આ વિરાધી તત્ત્વા વચ્ચે માનવ જીવનમાં સખ્ત યુદ્ધ લડાતું હૈાય છે. માનવી પેાતાના આંતર-મનનું સ ંચૈાધન કરી જો તેને સમજવા પ્રયત્ન કરે, તા ખાદ્ય અને આંતર-ચેતન અને અચેતન મન વચ્ચેના આવા યુદ્ધના ખ્યાત તેને આવ્યા વિના ન રહે. ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રમાં ભગવંતે (અધ્યયન દ્-૩૫) જે કહ્યું છે કે પેાતાની જાત સાથે જ લડવુ જોઇએ. ખહારના શત્રુઓને જીતવાથી શું? પેાતાના મળથી `તાની જાતને જીતનારા સુખી થાય.
માનવ જીવનમાં ત્યાગના મહત્ત્વ આ સયમમાં જીવન જેણે હુિસાના પેાતાના એક ખચવુ હાય તેણે તેણે ભેગેાના ત્યાગ કરવા જ રહ્યો. ભાગે!–માત્ર કામ ભેગા નહીં પણ દરેક પ્રશ્નારના ભેગે સાથે હિંસા એકાન્તે વળગેલી જ છે. વૈરાગ્ય અને વિલાસ જેમ એક
આત્માનદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531771 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 067 Ank 09 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1969 |
| Total Pages | 20 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 3 MB |