Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
ભગવાન મહાવીરના જન્મસમયની પરિસ્થિતિ
જૈન પરંપરા અનુસાર અવસર્પિણી કાળની ચેાથી અવસ્થા એટલે કે ‘દુઃશ્યમા–સુધમા’ કાળના 'તિમ ચરણમાં ભગવાન મહાવીરનો અવતાર થયા. મહાપુરુષોના જન્મ એવા સમયે થતા હોય છે કે જ્યારે સંસારમાં અનાચાર સીમા વટાવી નય છે. આમ તો સંસાર કયારેય તદ્દન કલુાહીન તા હાતા જં નથી, પણ પાપાનુ આધિય આછું કરીને પાપપુણ્યમાં સંતુલન જાળવવા માટે અવતારી પુરુષનુ` આગમન થતું હેાય છે, આ વાતને ધ્યાનમાં લને જ ગીતામાં અવતારી પુરુષ શ્રીકૃષ્ણે કહ્યું છે
16
'यहा यदा हि धर्मस्य ग्लानिर्भवति भारत । अभ्युत्थानमधर्मस्य तदात्मानं सृजाम्यहम् ॥
'
કહેવાની જરૂર નથી કે ભગવાન મહાવીરના સમયથી ભારતમાં સુવણુંકાળ શરૂ થયા. સ્વી. પૂર્વે પાંચમી અને ઠ્ઠી શતાબ્દી માનવજાતિના કૃતિ હાસમાં અપૂર્વ માનવામાં આવી છે. તિહાસના જાણકારે જાણે છે કે એ સમય ક્રાતિના હતા. આ જ સમયે પરંપરા અને પૂર્વપ્રમાં જકડાયેલી સામાજિક પ્રથા અને ધાર્મિક માન્યતાઓના વિરોધમાં માનવજાતે માથુ ઊંચકયુ હતુ. સદ્ભાગ્યે એ જ સમય દરમિયાન ભગવાન મહાવીરને જન્મ થયા, જેમણે જગતને સત્યનું સાક્ષાત્ દર્શન કરાવ્યું.
ભગવાન મહાવીરના શુભાગમન પહેલાં જ ભારતની દશા નાજુક અને જટિલ બની ગયેલી હતી.
મનુષ્ય આર્થિક સંકટોથી એટલો થાકેલા નહાતા જેટલા તે ધાર્મિક વિધિવિધાતાથી પરેશાન હતા. પરિણામે રાજનૈતિક પરિસ્થિતિએ પણ ક્રાંન્તિથી વિમુખ ન રહી શકી. ભારતની તત્કાલીન આર્થિક પરિસ્થિતિ
ભગવાન મહાવીરના જન્મસમયની પરિસ્થિતિ
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મૂળ લેખક : શ્રી શ્રીરંજન સૂરિદેવ,
જરૂર સતાષજનક હતી, જેનું વણ ન જૈન કથામાં મળે છે. એ સમયે મજૂરી પૈસા મેળવવા માટે નહાતી કરવામાં આવતી, પરંતુ એ સુખી અને સ્વાધીન બનવાનું એક સાધન હતી. શ્રમિક પોતાના સ્વામીના ધરનુ એક અંગ થઇને રહેતા, જેથી શ્રમજીવી અને પૂછપતિએ વચ્ચે કા પ્રકારની મલિનતા ન રહેવા પામતી. ખેતી અને વેપાર તે વખતના લેાકેાના મુખ્ય ધંધાઓ હતા. કલાને ક્રાઇ અભાવ નહાતા. ગામડાંઓમાં પણ વિભિન્ન પ્રકારના કલાકારે વસતા હતા. દરેક ગામ પોતાની જરૂરિયાતાની પૂર્તિ પાતે જ કરી લેતુ વેપારીઓ દૂર દેશાવર સાથે વેપાર કરતા. સમ્રુદ્ધ ગામડાંઓના પ્રમાણમાં નગરાની સંખ્યા ઘણી આછી હતી. આલિશાન ઈમારતો અને મહેલે કલા-કારીગરના ઉત્કૃષ્ટ નમૂના હતા.
સામાજિક સ્થિતિની વાત કરીએ તે, શિક્ષણ અને ચારિત્ર્ય પરાકાષ્ઠા પર હતા. ગુરુએ બ્રહ્મચર્યોશ્રમની આસ્થામાં શિષ્ય-શિષ્યાઓને શિક્ષણ આપતા. હતો. તે પણ એ ગુરુકુળમાં રહીને અભ્યાસ કરતા કહેવાય છે કે જમ્બૂકુમાર એક કરોડપતિને પુત્ર હતા. આમ છતાં એ પણ ખરું કે એ સમયે નગરામાં વિલાસિતા ચરમ સીમા પર પહેાંચી ગઈ હતી. સ્ત્રીત્વની હીન દશા અને નૈતિક મર્યાદાની દુર્દશા ત્યારે જોવા મળે છે કે જ્યારે ચાર રસ્તા પર ઊભી કરીને ચંદનબાલાને વિક્રય કરવાને પ્રયત્ન કરવામાં આવેલા. એ સમયે રૂપવિકાઓનું પ્રમાણ પણ ઘણુ હતુ. વાસનાની ભૂખ રાક્ષસની જેમ સૌને હડપ કરી
રહી હતી. દેશની આવી ધૃષ્ણાજનક દશા ભગવાન નહાવીરના આવિર્ભાવ પહેલાં હતી.
એ સમયે મુખ્યત્વે ચાર જાતિઓ—બ્રાહ્મણ,
For Private And Personal Use Only
G
| SR No. | 531713 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 062 Ank 05 06 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 62 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 7 MB |