________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
મહાવીર જ્યંતિ
રીતે સત્ય ન પણ હોય. આને લીધે મનુષ્યની ધારણાઓની અનિશ્ચિતતાનુ જ્ઞાન આપણને થવા માંડે છે. આને લીધે આપણને એમ વિશ્વાસ ઉત્પન્ન થાય છે કે આપણી સૌથી ગંભીર ધારણા પણ અનિત્ય હોઈ શકે. છ આંધળા અને હાથીના દૃષ્ટાંતવાળા આ સિદ્ધાંતનું સ્પષ્ટીકરણ કરવામાં આવે . આ પાક્ષિક સત્યો પરસ્પર વિધી નથી. તેમાં અધકાર અને પ્રકાશ જેવા વિધાત્મક સંબંધ નથી તેને આપણે ભિન્ન માનવ જોઇ એ. તે સત્યના વૈકલ્પિક રૂપે છે. આજે સંસાર અનેક ક્લેશાથી રીખાય છે. આપણે સંયુક્ત જગતના ધ્યેયને આપણું લક્ષ્ય બનાવીએ છીએ. પરંતુ એકત્વ કરતાં ભિન્નત્વ એ આજના યુગનું એક વિશિષ્ટ લક્ષણ છે. એ સંસારના યાજનાઓમાં બુ.ખરાં માણસોને એક લાબ ઉત્પન્ન થાય છે કે આ સારું` અને તે ખરાબ. આથી બુરાંતે દૂર કરવુ જોઈએ. પરંતુ તેને (ખુરાને) સત્યના એક વિકલ્પ તરીકે એટલે કે મૌલિક સત્યના અનેક ચલાયમાન પક્ષોમાંથો એક માનીને ચાલવું યાગ્ય છે. તે આંધળાઓએ એક અંગના સ્પ` ઉપર જે ભાર
૮૧
મૂકયો તે એટલે કૃષિત છે તેટલે જ દોષ સત્યના કોઈ એક જ અંગ ઉપર મૂકવે તે છે. માનíહતને માટે વ્યક્તિસ્વાતંત્ર્ય અને સામાજિક ન્યાય બન્નેની જરૂર છે. આપણે કોઈ પણ એકનું મરચું મીઠું ભભરાવીને અથવા ખીજાતું આછું મહત્વ મૂકીને વર્ણન કરી શકીએ છીએ, પરંતુ જૈનના અનેકાંતવાદ, સપ્તભંગીનય અથવા સ્યાદવાદને કોઇ પણ અનુયાયી તે જાતના સંસ્કારબંધને સ્વીકારતો નથી. તેમની ભાવના તા સત્યાસત્યને વિવેક રીતે સમન્વય સ્થાપિત કરવાની હોય છે. આપણી મનેાત્તિ પણ આવી જ હોવી જોઇએ. આ રાતે આપણે ભગવાન મહાવીરના છત્રનમાંથી સંયમની જરૂરિયાત, અહિંસાયુક્ત સઘચાર, સહિષ્ણુતા તથા બીજાના દષ્ટિક્રાણુનું ચૈગ્ય રીતે મૂલ્યાંકન વગેરે અનેક બાબા શીખી શકીએ છીએ. જો આપણે આ વસ્તુને યાદ રાખી શકીએ અને આ સિદ્ધાંતને હૃદયમાં અક્તિ કરીને છુટાં પડીએ તે આપણે તે મહાપુરુષ પ્રત્યેના આપણાં ઋણમાંથી એક આછું કરવામાં સફળ થયાં ગણુાઇએ.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
