Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કમ્મપડિ અને બંધ(સયગ).
In
૨૭
છે. આથી કમ્મપયડિને ઇ. સ.ના પાંચમા સિકા જેટલી ૩૪૦ ગાથાને અર્ધ ભાગ અવતરણરૂપે પણ તે પ્રાચીન માનત વધે આવે તેમ નથી. તસ્વાર્થ આપ્યો છે. આ દેવેન્દ્રસૂરિ વિ. સં. ૧૩૨૭ માં સૂત્ર(અ. ૮)ની ટીકામાં સિદ્ધસેનગણિએ બે વાર સ્વર્ગ સંચર્યા છે. એટલે કમ્મપયડિના કર્તાનું નામ જે કર્મપ્રકૃતિને ઉલ્લેખ કર્યો છે ( જુઓ પુ. ૧૨૨ શિવશર્મસૂરિ છે એ બાબત લગભગ ૭૦૦ વર્ષ ને ૧૭૮ ) તે પ્રસ્તુત કમ્મપડિ જ હેવી જોઈએ. જેટલી તે પ્રાચીન કરે છે.
નદીના પ્રારંભમાં ઘેરાવેલી છે. એમાં 8 મી સમાન ગાથા–શીલકસૂરિએ આયાર ( ગાથામાં ‘વાચક' વંશને, અને આ નદિલના )ની ટીકા( પત્ર ૯૩૮)માં જે અવતરણ શિષ્ય આર્ય નાગહસ્તીનો તેમજ વાગરણ (વ્યાકરણ), રૂપે ગાથા આપી છે તે કમપયડમાં ૪૦રમી ગાથાકરણ, ભગિય (ભંગિક) અને કમ્મપયડિનો ઉલ્લેખ રૂપે અને પંચસંગહમાં ૩૨મી ગાથારૂપે જોવાય છે. આના ઉપરની ટીકા (પત્ર ૧૬)માં “વ્યાકરણથી છે. આ ઉપરથી કમાયડિની બીજી કઈ કઈ પ્રશ્વવ્યાકરણ કે શબ્દપ્રાભૂત, કરણથી પિંડવિશદ્ધિ ગાથાઓ પંચસંગહમાં છે એ વિચારવાનું પુરે છે. અને ભંગિકથી ચતુર્ભગિક વગેરે કે એને લગતું સાથે સાથે પંચસંગહમાં શું આ કમ્મપયડિની શ્રુત એવો અર્થ કરી હરિભદ્રસૂરિએ ગાર્યકતિ ગાથા ગૂંથી લેવાઈ હશે એવો પ્રશ્ન ઉદ્ભવે છે. પ્રતીતા” એમ કહ્યું છે. આમ કર્મપ્રકૃતિ જાણીતી (બધ)સયગ વિષે પરામર્શ છે” કહી એ કથનદ્વારા પ્રસ્તુત કમપયડ જ
નામાન્તર–આજે જે શિવશર્મસૂરિકૃત સયગ સૂચવાઈ હોય એમ લાગે છે.
૧૧૧ જેટલી ગાથાનું મળે છે, એનું સર્વથા સાન્વર્થ નંદીની ગુણિ(પત્ર ૭)માં જે વ્યાખ્યા છે અને કર્તાને પણ અભિપ્રેત નામ તે બંધસયગ તેમાં કમ્મપડિ વિષે કશે વિશેષ ઉલેખ નથી. છે, એમ કમ્મપયડિના બંધનકરણના ઉપસંહારની
નદીની આ થેરાવલી એના ચૂર્ણિકારને મતે નિમ્નલિખિત ગાથા ઉપરથી જણાય છે – દૂષ્યગણના શિષ્ય દેવવાચકની છે. આ દેવવાચક “gi ધંધાન સદ્ દ્દેિ ધંધામાં જૈન આગમોને વીર સંવત ૮૦ કે ૯૯૩ માં વંધવિદ્દાનાાિમો સુમમિiાં દુ દો ૧૦૨ પુસ્તકારૂઢ કરનાર દેવદ્ધિગણુિ ક્ષમાશ્રમણથી ભિન્ન
આની ટીકામાં મલયગિરિરિએ બન્ધાતકને છે (જો કે કેટલીક વાર એમના નામાંતર તરીકે
ગ્રન્થ કહ્યો છે એટલું જ નહિ પણ શતક અને “દેવદ્ધિ” નામ જોવાય છે) અને ક્ષમાશ્રમણને
કર્મપ્રકૃતિ એ બંનેના કર્તા એક જ છે એમ પણ એ લગભગ સમકાલીન છે. આ દેવવાચકે પ્રસ્તુત
સ્પષ્ટપણે નિર્દોર્યું છે. વળી આથી એ પણ ફલિત કમ્મપયડિને જ ઉલ્લેખ કર્યો હોય તે આ કૃતિ
થાય છે કે બંધસયગની રચના બાદ કમ્મપડિ ઈ. સ. ના પાંચમા સૈકા કરતાં વહેલી હેવાની વાતનું
રચાઈ છે. બંધસયગની ૧૦૪ મી ગાથામાં ‘બંધસમર્થન થાય છે એટલું જ નહિ પણ એથી એ
સમાસ' વર્ણવાયો એવો ઉલ્લેખ છે અને એના ઓછામાં ઓછી બે ત્રણ સૈકા જેટલી વિશેષ પ્રાચીન
પછીની ગાથામાં “બંધસભાસ વિવરણ રચાય એ સિદ્ધ થાય તે ના નહિ.
ઉલ્લેખ છે. આ ઉપરથી ગ્રંથના નામમાં “બંધ” પ્રણેતાનું નામ કમ્મપડિના કર્તા શિવ- શબ્દ હોવો જોઈએ અને એને વિષય પણ બંધનું શર્મસૂરિ છે એ વાત દેવેન્દ્રસૂરિએ છાસીઈનામના સ્વરૂપ છે એટલે બંધસયગ નામ વિશેષતઃ સાત્વર્થ ચેથા કર્મગ્રંથ( ગા. ૧૨)ની ૫૪ વૃત્તિમાં છે, પરંતુ આ મંથની ગાથા અસલ સે કે લગભગ સ્પષ્ટપણે જણાવી છે એટલું જ નહિ પણ એની એટલી હેવાથી એનું બીજું નામ સયગ પડવું
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531562 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 048 Ank 01 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1950 |
| Total Pages | 49 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 7 MB |