Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી અંતરિક્ષ પાર્શ્વનાથજી તીર્થ.
२२७
તેઓ નર્મદા નદી ઓળંગીને દક્ષિણ દેશમાં આવીને માંધાતા, ખંડવા, બુરાનપુર (ખાનદેશ) તથા કમલકાપુર થઈને દેવળઘાટ ચડીને વરાડમાં દાખલ થયા હતા અને અંતરિક્ષની યાત્રા કરી હતી. તીર્થમાળાની ત્રીજી ઢાળને ૧૪ મીથી ૧૯ મી સુધીની ૬ કડીઓમાં તેમણે અંતરિક્ષજીને બહ સંક્ષિપ્ત ઇતિહાસ વર્ણવે છે. તેમાં રાવણના બનેવી ખરદૂષણનું અને એલગાયનું નામ છે તેમ જ પહેલાં પ્રતિમા નીચેથી ઘોડેસ્વાર જતું હતું પણ અત્યારે દેરા જેટલું અંતર છે એમ જણાવ્યું છે. બીજું કઈ વિશિષ્ટ નથી.
આ પછી લલિતચંદજીના શિષ્ય વિનયરાજે સં. ૧૭૩૮ માં રચેલું એક અંતરિ ક્ષણનું સ્તવન છે. તેમાં પણ ખરદૂષણ અને એલિચપુરના એલિચરાજાનું સંક્ષિપ્ત કથાનક જ છે. ઐતિહાસિકદા વિશિષ્ટ કંઈ નથી.
આ પછી સિદ્ધપુર(ગુજરાત)થી સંઘ લઈને આવેલા શ્રી જિનચંદ્રસૂરીશ્વરજીએ સં. ૧૮૫૫નાં ફાગણ વદ ૧૨ ને દિવસે બનાવેલું ૯ કડીનું ગુજરાતી પુસ્તવન મળે છે. તેમાં અંતરિક્ષનું સંક્ષિપ્ત કથાનક છે. વિશિષ્ટ કંઈ નથી. અંતરિક્ષ ભગવાનને માત્ર નામે. લેખ તે ઘણયે આપણું પ્રાચીન–અર્વાચીન લખાણમાં છે કે જે પછી આપવામાં આવશે.
પ્રાચીન જૈનેતર સાહિત્યમાં મળતે ઉલ્લેખ. આ તે જન સાહિત્યમાં મળતા ઉલ્લેખની વાત થઈ, પરંતુ ઘણુ જ આનંદની વાત છે કે જેનેતર સાહિત્યમાં પણ આજથી લગભગ ૬૪૦ વર્ષ પહેલાં શ્રીપુરના અંતરિક્ષ પાર્શ્વનાથ ભગવાનના સંબંધમાં ઉલ્લેખ મળી આવે છે. મહારાષ્ટ્ર અને વરાડ(વિદર્ભ)માં “મહાનુભાવપંથ' નામને એક હિંદુ સંપ્રદાય ચાલે છે. આ સંપ્રદાયનું પ્રાયઃ તમામ સાહિત્ય પ્રાચીન મરાઠી ભાષામાં જ રચાયેલું છે. પ્રાચીન ગુજરાતી
. ૩. “આમલિ મલકાપુર સુભ કામ, શાંતિનાથનિ કરૂં પ્રણામ ! તિહાંથી ચઢી દેઉલધાટ, દસ વરાડની ચાર વાટ” (તીર્થમાળા, ઢાળ ગંજી, ૧૨મી કડી. ૫ ૧૧૩–૧૧૪). મલકાપુર ગામ વરા દેશના બુલઢાણા જીલ્લામાં બુલઢાણાથી ઉત્તરે ૨૮ માઈલ દૂર (૨૦૫૩ ઉત્તર અક્ષાંશ તથા ૭૬/૧૭ પૂર્વ રેખાંશ ઉપર) આવેલું છે. જી. આઈ. પી. રેલ્વેનું સ્ટેશન છે. ત્યાં આપણી જૂની વસ્તી પણ છે. લેઉલાટ (દેવળવાટ) બુલઢાણુથી દક્ષિણે લગભગ દશેક માઈલ દૂર છે.
૪. R, P. P. C. IIમાં ૩૪૧ પાને છપાયેલે આ સ્તવનને ઈગ્લીશ અનુવાદ જ મારા વાંચવામાં આવે છે.
૫. આ સ્તવન અમદાવાદના શા. મેહનલાલ મગનલાલ તરફથી છપાયેલા “સમેતશિખરની યાત્રા' ના પુરતકમાં ૧૨૫મે પાને છપાયેલું છે.
૬. આ પંથને ટૂંકામાં ઈતિહાસ એ છે કે, ભરૂચમાં ચક્રધર નામને બ્રાહ્મણ પંડિત વસતે હતે. તે પ્રધાનને પુત્ર હતા. અને તેનું નામ હરિપાળદેવ પણ હતું. તેણે વાડમાં ઉમરાવતીથી ઉત્તરે લગભગ ૨૦ માઈલ દૂર આવેલા “વિથપુર (ઋદ્ધિપુર) ગામમાં આવીને ત્યાં રહેતા ગોવિંદપ્રભુ નામના એક સંતનું શિષ્યપણું સ્વીકાર્યું હતું. તેણે મહાનુભાવપંથની સ્થાપના
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531561 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 047 Ank 12 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1949 |
| Total Pages | 28 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 3 MB |