Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ઇલોરાની જૈન ગુફાઓ.
- ૩૧
વૃણેશ્વર મહાદેવનું લિંગ પણ વચમાં આવે છે. ઔરંગાબાદ જતી સડક પણ બરાબર ગુફાઓ પાસેથી જ પસાર થાય છે.
૨૦ અક્ષાંશ અને ૭૪ રેખાંશ ઉપર આવેલી ઈલોરાની ગુફાઓ એ જગતની આશ્ચર્ય. ભૂત ગણાતી વસ્તુઓ પૈકીનું એક આશ્ચર્ય ગણાય છે. પ્રતિદિન દેશ અને પરદેશમાંથી અનેક મુસાફરો આને જોવા આવે છે. સહ્યાદ્રિ પર્વતની એક શાખારૂપ ટેકરીઓની માળામાં આ ગુફાઓ મહાવ્ય અને મહાપરિશ્રમથી આશ્ચર્યજનક કારીગરીથી કોતરવામાં આવેલી છે. આ ગુફાઓ એક નાના ખંડ જેવી કે અંધારી કેટડી જેવી નથી. તેમાં કેટલીક બે બે અને ત્રણ ત્રણ માળની પણ છે. કેટલીક તે હજારે માણસો બેસી શકે એટલી મોટી છે અને બધામાં પ્રકાશ ભરપૂર છે.
એકંદરે પાંત્રીશ ગુફાઓ છે. બધી જ એક લાઈનમાં પરસ્પર થોડા વધતા અંતરે આવેલી છે. કેટલીક પરસ્પર અડીઅડીને જ છે. જૈન, બૌદ્ધ અને વૈદિક એમ ત્રણેય સંસ્કૃતિને અહીં ત્રિવેણુ–સંગમ થયેલ છે. ૧ થી ૧૨ સુધીની ગુફાઓમાં બૌદ્ધોનાં સ્તૂપ, વિહાર તથા ચેત્યે આવેલાં છે. ૧૩ થી ૨૯ સુધીની ગુફાઓમાં હિંદુઓના દેવ-દેવીઓની મૂર્તિઓ છે. બાકીની ૬ ગુફાઓ જિનમંદિર છે. મોટા ભાગની ગુફાઓ આઠમાથી નવમા સૈકા સુધીમાં રાજાશ્રયથી-રાજપ્રેરણાથી બંધાઈ હોવાનું એતિહાસિક અનુમાન કરે છે. બધી ગુફાઓ એક સરખી મેટી કે સુંદર છે એવું નથી. ખાસ કરીને હિંદગુફાઓમાં એવી કેટલીયે નાનકડી ગુફાઓ છે જે ખાસ આકર્ષણ કરતી નથી અને મુસાફરો પણ ભાગ્યે જ એ બધી જેવા જાય છે. દક્ષિણ છેડે આવેલી નંબર ૧ની ગુફાથી ૩૪માં નંબરની ઉત્તર છેડે આવેલી જન ગુફા પહોંચતાં લગભગ સવા માઈલનું અંતર કાપવું પડે છે. ઈરાથી ઔરંગાબાદ તરફ જતી મોટર સડકથી ગુફાઓ પચાશેક વાર દૂર રહે છે. ત્યાંથી જમણે હાથ ઔરંગાબાદની દિશામાં વળે છે. બરાબર તે જ જગ્યાએથી સીધી સડક કલાસ નામની સેળમા નંબરની ગુફા પાસે જઈને ઊભી રહે છે. તમામ ગુફાઓમાં સૌથી મોટી કલાસ ગુફા છે. આ કૈલાસ ગુફાથી એક સડકને ફાટે જમણા હાથ તરફ ૧ લા નંબરની ગુફાઓ સુધી જાય છે અને બીજો ફાંટ ૩૪મા નંબરની ગુફાઓ સુધી જાય છે. આ બંને સડકના ફાંટા ઉપર બધી મુખ્ય મુખ્ય ગુફાઓ આવી જાય છે. નાની નાની ગુફાઓ માટે સડક છોડીને પગરસ્તાથી જવું પડે છે. બધી ગુફાઓની બહાર ખડીથી તે તે ગુફાઓને નંબર લખેલે છે. અને તેને અનુક્રમ દક્ષિણ છેડે આવેલી બદ્ધગુફાથી કરવામાં આવેલ છે. મૂલ તે ગુફાઓ ઘણું સુંદર હતી, પરંતુ પાછળથી માનવા પ્રમાણે મુસ્લિમ રાજાઓએ એટલી બધી ભાંગફોડ કરી છે કે ભાગ્યેજ કેાઈ સારી આકૃતિ અખંડિત રહેવા પામી છે. કેઈના નાક તેડી નાખ્યા છે, કોઈની આંખ ફેડી નાખી છે, કેઈના હાથ તેડી નાખ્યા છે, કોઈના પગ તોડી નાખ્યા છે. આથી જોઈએ તે આનંદ ઉત્પન્ન નથી થતો.
કેટલાક એવા માણસે ત્યાં બેસી જ રહે છે કે જે અમુક દ્રવ્ય આપવામાં આવે તે મુસાફરોને ગુફાઓ બતાવવાને જ બંધ કરીને ગુજરાન ચલાવે છે. સામાન્ય રીતે ૧૦ અને
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531551 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 047 Ank 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1949 |
| Total Pages | 28 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 5 MB |