________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
યાત્રાના નવાણુ દિવસ
એ અનુયાગે આવવાના જ. હું તેા માત્ર સામાન્ય સ્વરૂપે જ એ વિષય ચર્ચવાને. સૂક્ષ્મતાથી જાણવા સારૂં, વિસ્તૃત રીતે વિચારવા સારું તે પૂર્વાચાર્યેįરચિત ગ્રંથાનું પારાયણ કરવું જરૂરી લેખાય.
ચેતન માત્રમાં ઉપયાગ હાવાના જ કેમકે જીવત્વના લક્ષણની વ્યાખ્યામાં તેના સમાવેશ થાય છે. ઉપયાગપૂર્ણાંકની કરણીના મૂલ્ય ઝાઝેરા જાણ્યા છતાં જીવા રજસવૃત્તિથી કિવા આઘ સંજ્ઞાથી ઘણીવાર કરણી કરતા ષ્ટિગેાચર થાય છે અને એથી યથાર્થ ફળ મેળવી શકતા
નથી.
I
21811-ke
blessed *|*b]be g - l31obs &
a prese? teléh9
Pl9ye'e/b
સાકાર ।
૩ શ્રુતજ્ઞાન
,, અજ્ઞાન । અવધિજ્ઞાન ૬ વિભગજ્ઞાન
૭ મન:પર્યવજ્ઞાન
*lFep& &
૧ મતિજ્ઞાન
ર
+lFlob{ ?
www.kobatirth.org
અનાકારપક્ષતા
સાકારપશ્યતા
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કલ
ઉપયાગના કાઠે જોતાં જણાશે કે એના એ પાત્રા જ્ઞાન અને દર્શન જીવનને ઉન્નત્ત અનાવવામાં મહત્વના ભાગ ભજવે છે. આત્માના મૂળ ગુણ હોવા છતાં કર્મના આવરણુથી ઘેરાયેલ જીવ એને પિછાની શકતા નથી. જેટલા પ્રમાણમાં એ આવરણાથી છૂટા થાય એટલા પ્રમાણમાં ઉત્ક્રાંતિની કૂચ આગળ લખાય.
ઉપરની વાત ધ્યાનમાં રાખી નિમ્ન ટકશાળી વચના વિચારતાં પ્રભુશ્રી મહાવીરદેવે જ્ઞાનને જ લેાકાલેાકપ્રકાશકર કહ્યું એ પાછળને
આશય ધ્યાનમાં આવશે.
ज्ञानक्रियाभ्यां मोक्षः किंवा नाणकिरियाहिं मोखो ||
અર્થાત્ જ્ઞાન અને ક્રિયાવડે જ મુક્તિ બતાવી. એમાં જ્ઞાનની મુખ્યતા સકારણ છે. જાણ્યા કે સમજ્યા વિનાની કરણીના મૂલ્ય ખરાખર બેસતાં નથી જ. કહ્યું છે કે— हृतं ज्ञानं क्रियाहीनं, हृता अज्ञानतः क्रिया । पश्यन् पङ्गुलो दग्धो, धावमानश्च अन्धकः ॥
For Private And Personal Use Only
આચરણ વિનાનું જ્ઞાન નકામુ છે અર્થાત્ પાંગળુ' છે, અને સમજયા વગરની કરણી પણુ નકામી છે. એટલે કે આંધળી છે. એકાએક આગ લાગે તે પાંગળા અને આંધળા દેાડવા લાગે છતાં જ પલાયા વગર ના રહે. પાંગળા દોડી શકે નહીં અને આંધળાને માર્ગ જડે નહીં. ઉભય જો સપર્ક સાધે તે જરૂર બચી જાય. પાંગળા આંધળાના ખભે ચઢી, મા બતાવતા દારે અને આંધળા એ પ્રમાણે ગતિ કરે તેા અનેનુ કામ થાય. જેમ એક પૈડાથી ગતિ સંભવતી નથી પણ એ ચક્રથી જ થ ચાલી શકે છે તેમ એકલા જ્ઞાનથી કે એકલી ક્રિયાથી કંઇ શુકરવાર વળતા નથી. ઉભયની અગત્ય છે.
