________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આ. શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકરસૂરિના ઉપલબ્ધ ગ્રંથને ટૂંક પરિચય (દ્વાત્રિશદ્વાત્રિશિકા–બત્રીશ બત્રીશીઓ)
મન
મા જ
કાન,
- on જનક
નામ
લે-આચાર્યશ્રી વિજયપધરિજી મહારાજ
(ગતાંક ૫૪ ૧૯૧ થી ચાલુ) ૬ છઠ્ઠી દ્વાર્વિશિકા–અહીં આપ્તપુરુષનું અને કુટિલતાને વિધ, આ કથા કરનાર પરિચયસ્વરૂપ વિવિધ તર્કદષ્ટિથી જણાવ્યું છે. વાદી ચુકાદો આપનાર સભાપતિની આગળ કેવું દિવાકરજીની આ પદ્ધતિને લક્ષ્યમાં રાખીને રમકડું બની શાસ્ત્રોને કઈ સ્થિતિએ પહોંચાડે છે દિગંબર મતના સમંતભદ્દે આસમીમાંસા રચી તે બીના, કલ્યાણ અને વાદના માર્ગો એક નથી, અને વિદ્યાનંદીએ આ પરીક્ષા બનાવી. વચમાં શાંતિ કથાની બીજી કથા કરતાં ઉત્તમતા સિદ્ધસેન દિવાકરજી મહારાજ, દરેક તત્વની જણાવી વાદીને કેવી રીતે ઉજાગરો કરવો પડે છે, તર્કથી પરીક્ષા કરી તેને માનવાનું વિવિધ રીતે અને હારજીત બંનેમાં કેવી રીતે મર્યાદા ખાઈ જણાવે છે. કલેક-વૈતાલીયાદિ દેશમાં છે. બેસે છે, કથા કલહને ધૂર્ત વિદ્વાનોએ મીમાંસા
૭. સાતમી દ્વાત્રિશિકા–અહીં શરૂઆતના નામ દઈ કેવી રીતે ફેરવ્યો છે? વગેરે જ૮૫૩૧ શ્લોક વસંતતિલકામાં ને છેલ્લો બ્લેક કથાના દોષાનું સ્પષ્ટ વર્ણન જણાવ્યું છે. હરિણી છંદમાં છે. કર્તાએ વસ્તુ તરીકે વાદ- ૯ નવમી વેદવાદ કાત્રિશિકા- અહીં પ્રાચીન કળાનું ખરૂં રહસ્ય સંક્ષેપમાં જણાવતાં કહ્યું છે પદ્યબદ્ધ ઉપનિષદની શૈલીમાં એમના જ કે વિદ્વાનોની સભામાં વાદ કરવાથી જ સારા શબ્દોમાં ઉપનિષદુના બ્રહમ તત્ત્વનું વર્ણન છે. ફરમાને મળે છે. વાદીએ સભામાં શરૂઆતમાં એમ માલુમ પડે છે કે આની રચના કરવામાં કઈ કઈ બાબતની તપાસ કરવી ? ત્યારબાદ વેતાશ્વર ઉપનિષદુનું આલંબન જરૂર લીધું ક કાર્યક્રમ સાચવી કેવી ભાષા બોલવી? હાઈ કેટલેક સ્થલે બ્રહ્મ વર્ણનવાળી રૂશ્કેદની તે બાબતનો ખુલાસો કરી ધારણ કરવા લાયક ઋચાઓની પણ સંકલના પ્રતીત થાય છે. ગુણે, અને વાદ પ્રસંગે ધ્યાન નહિ દેવાલાયક છેલે લોક શાલિની છંદમાં છે. સંસ્કૃત નિરર્થક બાબતો જણાવવા ઉપર વાદ કથાનું સાહિત્યમાં આ બત્રીશી ગૂઢ • અને ગંભીર રહસ્ય કાવ્યરચનાદ્વારા સ્પષ્ટ સમજાવ્યું છે. અર્થવાળી ગણાય છે, માટે જ સમર્થ દા. આ જ કારણથી આ કાત્રિશિકા-વાદોપનિષદ્ નિકાદિ વિદ્વાને પણ આની ખરી વસ્તુ સમજવા નામથી ઓળખાય છે.
નિષ્ફલ નીવડ્યા છે. આ કારણથી પણ આની ૮. આઠમી દ્વાત્રિ શિકા–અહીં આ છંદમાં ઉપર ટીકા ટીપણી આદિ કોઈપણ સાધન ૨૬ કલાકોમાં જ કથાનો વિચાર જણાવ્યું છે. જણાતું નથી. અહીં જણાવેલી કેટલીક બીના જ૯૫કથા પિતાને વિજય થાય ને સામાન વેદના મંત્ર, ઉપનિષદ ગીતાદિ સાથે મળતી પરાજય થાય, આવા ઈરાદાથી કરવામાં આવે છે. આવે છે. તે અને બીજા ગ્રંથમાં જણાવેલા આવી જન્મકથા કરનાર સાદર વાદીઓમાં વિચારોના આધારે એ નિર્ણય થયો છે કે પણ ઉત્પન્ન થતી શત્રુતા, જલ્પકથા કરનારા દિવાકરજી મહારાજે સાંખ્યોગના તત્ત્વજ્ઞાનનો છમાં સત્ય અને આવેશને તથા ત્યાગ ઉપયોગ કરી બ્રહ્મ અથવા ઓપનિષદ પુરુષનું
For Private And Personal Use Only