Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
: કર્મમીમાંસા ::
થાઓ એવા આશયથી કરે છે. અંતે કર્મ જીવ, કર્મની પ્રેરણાથી કાર્ય કરે છે. કાર્ય ઉદયમાં આવી, ભગવાઈ નિરસ થઈને ખરી માત્રમાં કર્મની પ્રેરણું હોય છે. કેવળજ્ઞાનીએ પડે છે. જીવમાત્રની ત્રણ કાળની પ્રવૃત્તિને જ્ઞાનમાં જોયું હોય તેમ થતું હોય તો પ્રયત્નને કેવળજ્ઞાનીઓ જાણે છે અને જીવો પણ તેમના અવકાશ કયાંથી? આ વિચાર પણ કર્મની જાણવા પ્રમાણે વર્તે છે.
પ્રેરણાથી અને પ્રભુના જાણવા પ્રમાણે થયે. પુરુષાર્થ કરશે કે નહીં કરે તે સઘળે પ્રભુએ આજ પ્રમાણે જાણ્યું હતું કે અમુક જ્ઞાનીઓ જાણે છે અને તે જ પ્રમાણે થાય છે.
વ્યક્તિને અમુક ટાઈમે અમુક વિચાર ઉત્પન્ન વિપાક ઉદયનો પ્રદેશ કરવાનો પ્રયત્ન, વિપાક
થશે. તેમજ કર્મના વિપાકેદયને ટાળવા પ્રયત્ન ઉદયમાં લાવવાનો પ્રયત્ન, ઉદયમાં આવેલાને કરનાર વ્યક્તિના આશય અને પ્રવૃત્તિને પણ ક્ષય કરવાનો પ્રયત્ન વગેરે વગેરે પુરુષાર્થ જાણતા જ હતા. જ્ઞાનીઓના જ્ઞાનથી બહાર હોતા નથી. ત્રિવિધ જે આપણને અમુક કર્મ ભેગવવું પડશે તાપ(દુઃખ કર્મ)ના વિપાક ઉદયને ક્ષય કરવા એવું જ્ઞાનીએ જોયું હોય તો આપણને કર્મને દ્રવ્ય પુરુષાર્થ (અનેક પ્રકારના વ્યસાયરૂપ) ખસેડવા પ્રયત્ન સૂઝે જ નહિ, અને અમુક અને ભાવ પુરુષાર્થન્તપ જપ, આદિ છવ- પ્રયત્નથી અમુકના અમુક કમ ટળી જશે માત્ર કરી રહ્યા છે.
એવું જોયું હોય તો તે વ્યક્તિ અવશ્ય પ્રયત્ન સંસારમાં જેટલા ભા થયા છે, થાય છે
કરી કમ ટાળ્યા વગર રહેતા નથી. અમુક અને થશે તે સર્વે જ્ઞાનીના જાણવા પ્રમાણે જ
વ્યક્તિ અમુક પ્રયત્ન કરશે પણ તેને નિષ્ફળતા
પ્રાપ્ત થશે તો તે ભાવ પણ તેમ થયા વગર છે. આપણને જે કાંઈ વિચારો ઉત્પન્ન થાય છે
રહેતા નથી. તાત્પર્ય કે ત્રિવિધ તાપ પ્રયત્નથી તે કર્મની પ્રેરણાથી થાય છે અને તેને સર્વજ્ઞા
ટાળ્યા ટળી શકે છે અને નથી પણ ટળતા. બન્નેમાં જાણે છે. કેટલાક કહી દે છે કે જ્ઞાનીએ જોયું હશે તેમ થશે, એમ માનીને પુરુષાર્થહીન થાય
જ્ઞાનીઓને યથાર્થ જ જ્ઞાન હોય છે. જ્ઞાનીઓએ
શું જોયું છે તે અલપ જીવ જાણું શકતો નથી, છે અને કેટલાક જ્ઞાનીઓએ શું જોયું છે તેની આપણને શી ખબર પડે, એમ માની પુરુષાર્થ
પણ અનુમાન કરી શકે છે કે મારી પ્રવૃત્તિ
તથા અપ્રવૃત્તિ, સફળતા અને નિષ્ફળતા વગેરે કરે છે. એ સઘળુંયે જ્ઞાનીઓના જ્ઞાન બહાર
કાયિક, માનસિક, વાચિક પ્રવૃત્તિઓ જ્ઞાનીઓની તો નથી જ, સંસારમાં હિંદુ-સમાજમાં એવી માન્યતા છે કે જે કાંઈ થાય છે તે પ્રભુની
જણ પ્રમાણે જ થાય છે. આટલા ઉલ્લેખથી
કંઈક સમાધાન થશે જ કે જ્ઞાનીઓના જાણવા પ્રેરણા સિવાય થતું નથી. ઇસ્લામ ધર્મમાં
છતાં પુરુષાર્થને અવકાશ તો છે જ. જ્ઞાનીઓનું ખુદાના હુકમ સિવાય ઝાડનું પાંદડું પણ હાલતું નથી એવી માન્યતા છે. ત્યારે જૈન સમાજમાં
- જ્ઞાન પુરુષાર્થમાં આડું આવી શકતું નથી,
તેમજ આપણે પણ જાણી શકતા નથી કે પ્રભુએ જ્ઞાનમાં જોયું છે તેમ થાય છે, તેમાં
જ્ઞાનીઓએ આપણા માટે જ્ઞાનમાં શું જોયું છે? જરાયે ફેર પડતો નથી. તાત્પર્ય કે દુનિયાના અન્ય ધર્મો પ્રભુને પ્રેરક માને છે, ત્યારે જૈન
તેથી પણ પુરુષાર્થને અવકાશ છે જ.
બી. ધર્મ પ્રભુને પ્રકાશક માને છે અને કર્મને પ્રેરક બીજી એક બાબત સંસારમાં દષ્ટિગોચર માને છે. બસ, એટલો જ ફરક રહે છે. થાય છે અને તે એ છે કે દુઃખને ખસેડવા
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531469 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 040 Ank 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1942 |
| Total Pages | 30 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 4 MB |