________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
છે અને એ દુખનું મૂળ છે
તું
©લેખક આચાર્યશ્રી વિજય કસ્તૂરિજી મહારાજસ્ટિાર સ્નેહની સાંકળથી સંકળાયેલા જગતને
વ દાંભિક સ્નેહીને છેડી શકતા નથી એટલે સુખ ક્યાંથી હોઈ શકે ? નેહ એટલે મારા- 1
- તેને દુઃખ ભોગવવું જ પડે છે. પણાનું માન. આ માન સચેતન તથા અચેતનમાં નેહની ઓછાશને લઈને અથવા તે પણ હોય છે. મારી માતા, મારે પિતા, મારી કોઈ પણ પ્રકારના સ્વાર્થના અંગે કહેવાતા સ્ત્રી, મારે પુત્ર, મારો સ્નેહી-આ પ્રમાણે સચેત- સ્નેહી બીજાની સાથે સારો અથવા કૃત્રિમ નમાં અને મારું ઘર, મારું ઘરેણું. મારું વસ્ત્ર, નેહ કરે છે, અને સ્નેહીને અણગમતી મારું ધન આદિ અચેતનમાં મમતા કરવી પ્રવૃત્તિ કરીને સ્નેહીથી છુપાવે છે કે જે તે સ્નેહ કહેવાય છે. ફરક એટલે જ એ બાબતની જાણ થતાં સનેહીને દુઃખી થવું કે સચેતન વસ્તુમાં થએલી મમતા નેહ– પડે છે, અને તે નિરંતર શિલ્યની જેમ પ્રેમ તરીકે ઓળખાય છે, અને અચેતન સાલ્યા કરે છે. વસ્તુની મમતા મોહ તરીકે ઓળખાય છે.
બને નેહીઓમાં ગાઢ રનેહ હોય, સચેતન પ્રેમ બન્ને પક્ષમાં હોય છે અને એક બીજાને અંતઃકરણથી ચાહતા હોય, એક પક્ષમાં પણ હોય છે. એક માણસ કઈ
સ્નેહની માત્રા એક સરખી હોય, એક હૃદય બીજા માણસ અથવા પશુ ઉપર સનેહ કરે હોવાથી લેશ મા પણ અંતર ન રાખતા છે ત્યારે તેઓ તે સનેહ કરનાર ઉપર સ્નેહ હોય છતાં તેઓ પણ કઈ દુઃખથી મુક્ત રાખે છે, અથવા તે કઈ કઈ નથી પણ નથી. આવા નેહીઓને વિયેગ એક બીજાને રાખતા; સનેહ રાખવાને બદલે ઊલટા હદ- ઘણું જ દુઃખ આપે છે; એકને થએલી યથી ધિક્કારે છે. અને અચેતન વસ્તુ તે આધિ-વ્યાધિ, આપત્તિ-વિપત્તિ બીજાને મૂળથી જ નિજીવ હોવાથી રાગ રાખનાર
અત્યંત દુઃખ તથા શોક ઉત્પન્ન કરે છે, એક ઉપર રાગ રાખી શકતી જ નથી.
બીજાને સુખમય જીવન ગાળતા જેવાની એક બીજાને પ્રતિકૂળ વતન તથા વિચા- આતુરતાવાળા હોવાથી નિરંતર ચિંતાવાળા રવાળા બે નેહીઓના જીવન કલેશ, બળતરા, રહે છે; કારણ પ્રસંગે બનેને જુદા રહેવાનો ચિંતા તથા શેકથી નિરસ બનેલાં હોય છે. પ્રસંગ આવે તે બન્નેનાં દિલ અત્યંત દાંભિક પ્રવૃત્તિથી દુઃખી હોય છે. એકને દુભાય છે. અણગમતું બીજે કરે અથવા તે અંતર રાખે નિકટના સગાસંબંધીઓ સ્નેહથી તે ઘણો જ ખેદ થાય છે, કારણ કે સ્નેહી જોડાય છે ત્યારે તે તેઓ ધાર્યા પ્રમાણે માણસ તીવ્ર મેહથી જકડાએલે હોવાથી એક બીજાને મળી શકતા હોવાથી રેગ શોક
For Private And Personal Use Only