________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મહાકવિશ્રી ધનપાલપ્રણીત–
ઋ ભ પં ચા શિ કો
સમશ્લોકી અનુવાદ (સવિવેચન) 8 9 ગતાંક વર્ષ ૩૪ ના પૃઢ ૧૨૬ થી શરૂ ]
જેથી તેમની તપનિધિ ! ઉપજે પરમ શ્રદ્ધા તુ જ મહી;
તેહ દુઃખે હું માનું, કર્મ અધર્મનું હેય નહિં. ૩૪ હે તનિધિ ! જે દુઃખાવો તાપ પામેલા જીવોની હારા પ્રત્યે પરમ શ્રદ્ધા જન્મ છે, તે દુઃખો અધર્મનું કાર્ય હેય નહિં એમ હું માનું છું.
અત્રે કવિએ સારગ્રહી દઇથી પ્રદર્શિત કર્યું છે કે જે દુ:ખાથી સંતપ્ત થતા જીવોને હારા પ્રત્યે પરમ શ્રદ્ધા ઉપજે તે દુ:ખ હું માનું છું કે અધર્મનું કાર્ય હોય નહિં, એટલે કે તે પાપનું પરિણામ હોય નહિં; બલ્ક પુણ્યનું પરિણામ હેવું જોઈએ.
વીતરાગ દેવ પ્રત્યે શ્રદ્ધા-ભક્તિ ઉદ્ભવવી એ પુણ્યાનુબંધી પુણ્યના પરિણામનું કાર્ય છે. એ ન હોય તો એવી ભકિન ઉપજવાનું નિમિત્ત મળે નહિં. કદાચિત બહિરંગથી દુ:ખ હોય તે પણ તે મહત્વનું નથી, કારણ કે શ્રદ્ધા ઉપજવા યોગ્ય મહત્વ પુણ્ય તેની પાસે છે. આમ સદાશયગ્રાહી (Optimistic) દૃષ્ટિથી પ્રતિભાસે છે. પ્રકાાંતરથી વિચારીએ તો
સુખે સાંભરે સોની, દુઃખે સાંભરે રામ. ) એ લેકક્તિ પ્રમાણે દુ:ખી અવસ્થામાં પ્રભુભક્તિ વિશેષ સ્કુરાયમાન થતી હશે. દુઃખ કોઈ અપેક્ષાએ આશીર્વાદરૂ૫ થઈ પડે છે. (Blessing in disguise ) કવીશ્વર રાજચંદ્રજીએ પ્રકાણ્યું છે કે –
“ પ્રભુભક્તિ ત્યાં ઉત્તમ જ્ઞાન, પ્રભુ મેળવવા ગુર ભગવાન ગુરૂ એળખવા ઘટ વિરાગ્ય, તેહ ઉપજવા ૫વિત ભાગ્ય;
તેમ નહિ તે કંઈ સતસંગ, તેમ નહિં તો કંઈ દુઃખરંગ *
જેના વડે કરીને પુણ્યનો અનુબંધ થાય તે પાપ પણ અપેક્ષાએ પુણ્યરૂપ સમજવું. પુણ્યાનુબંધી પાંપ જે કહેવાય છે તે આ. પાપ-પુણ્યના ચાર ભંગ કહ્યા છે. તેમાં પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય સર્વોત્કૃષ્ટ છે, તેથી ઉત્તરેતર કનિણરૂપે પુણ્યાનુબંધી પાપ, પાપાનુબંધી પુણ્ય અને પાપાનુબંધી પાપ સમજવા. ૩૪.
તુજ સેવાથી નિ, મેહ છેદ થશે. તેથી આનંદુ; પણ ત્યાં વંદનીય ન તું, તેથી ગુરૂં છું જિનઈદુ ! ૩૫.
For Private And Personal Use Only
