________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. મહાન શક્તિનું નિરૂપણ મહાન ગ્રંથોમાં થયું છે તે વિચારના ઉત્પાદક પ્રભુ ચષ્ટિ-સર્જન લીલાવશાતું કરે એ ઉપહાસયુક્ત લાગે છે.
વિચારે કંઈ જેવી તેવી શક્તિ નથી. વિચારોની આંતરશક્તિથી દશ્યમાન થતી અનેક વસ્તુઓ અને કાર્યો પરિણમે છે એમ * The Secret Doctrine ' ( ગુપ્ત સિદ્ધાન્ત)માં સ્પષ્ટ રીતે કહ્યું છે. વિચારનાં બળથી પ્રભુએ સૃષ્ટિની ઉત્પત્તિ કરી એમ ‘ Gospel of St. John ' ના કર્તા કહે છે. વિચારોની શક્તિનું મહત્ત્વ આ સર્વ ઉપરથી સૂચિત થાય છે. બ્રહ્મ એટલે વિચારોરૂપે જે અત્યંત વિકસી રહે છે તે એવો બ્રહ્મને એક અર્થ લેતાં તેથી પણ વિચારોની મહત્તા વિચારણીય થઈ પડે છે.
કપના કે ભાવમન જે સર્વ આત્માઓમાં સામાન્યપણે પ્રવર્તે છે તે જ બ્રહ્મજ્ઞાનનાં ઉત્પાદક છે એમ કેટલાક ધમ-મંતવ્યોથી પ્રતીત થાય છે. ઘણાંખરાં ધર્મો પરમાત્માને વિશ્વવ્યાપી મહાન્ સત્ત્વરૂપ ગણે છે. આથી જ ગીતાજીમાં કહ્યું છે કે –
હુ આ ખાંયે વિશ્વમાં મારાં અદશ્ય સ્વરૂપથી વ્યાપ્ત રહું છું. સર્વ જીનું મૂળ મારામાં રહેલ છે. સર્વ જીવોનાં આધારરૂપ છું. આમ છતાં મારૂં મૂળ વિશ્વના જીવમાં નથી. હું જીવોનું આદિકારણ છું. વા યુનું મૂળ જેમ સૂમ વાયુમાં છે તેમ સર્વ જીવોનું મૂળ મારી અંદર છે. ”
બાઈબલમાં પગ પરમાત્માનાં સર્વ પાપકત્વને મનનીય ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે. પરમાત્મા સ્વર્ગ સ્વર્ગથી પશુ પર છે, એમ તેમાં સ્પષ્ટ રીતે જણાવવામાં આવ્યું છે. સંત પિલે પરમાત્મામાં સર્વ જીવોનું અસ્તિત્વ છે, સર્વ જીવોની ગતિ પરમાત્માથી જ થાય છે એમ કહીને પરમાત્માનાં દિવ્ય નિઃસરણ સંબંધી નિર્દેશ કર્યો છે.
પરમાત્માનાં નિસરણના સંબંધમાં દિવ્યતાનો ખ્યાલ કાઢી નાખીએ તો જે તે વર્ગની વસ્તુઓ અને પ્રાણીઓની ઉત્પત્તિ એ અર્થ ઘટાવી શકાય છે. પરમાત્મામાં નરવભાવનું આરોપણુ બુદ્ધિની દૃષ્ટિએ યથાર્થ નથી લાગતું. સુષ્ટિનો કર્તા હોવાની માન્યતા બુદ્ધિપુરઃસર નથી જણાતી. આમ છતાં ચષ્ટિ–કર્તા સંબંધી ઘણા ખરા મનુષ્યની અંધમાન્યતા એવી છે કે, સૃષ્ટિ-કર્તાના સિદ્ધાન્તનો વિશેષ પ્રતિકાર આવક થઈ પડે છે. આથી આપણે એ સિદ્ધાન્તની દષપૂર્ણતા સંબંધી વિશેષ વિચાર કરીએ. (ચાલુ)
For Private And Personal Use Only
