________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૨૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. સર્વે વૈજ્ઞાત્તિવા કૃપા –દીઘયુષી, નીરોગી, સમૃદ્ધિશાળી, બળવાન અને ધર્મપરાયણ બનતા.
વૈશાલી સંબંધી બીજી પણ જે જે કથાઓ પ્રચારમાં આવી હતી તે ઉપરથી આ શહેર એક જમાનામાં ઘણું વિશાળ, વિસ્તૃત હોય એવી ખાત્રી થાય છે. ઈસ્વીસનના સાતમા સૈકામાં ઈંનચ્યાંગે એ નગરીના નાશ પામતા બચી ગયેલા જે અવશે જોયા હતા તે ઉપરથી પણ બહુ વિશાળ હોવાના કારણે વૈશાલી નામ પડ્યું હોય એ બાબત કેઈ પ્રકારની શંકા નથી રહેતી.
હ્યુનચ્યાંગનું વર્ણન. હ્યુનચ્યાંગ લખે છે કે “પ્રાચીન વૈશાલી નગરી ૬૦-૭૦ લી વિસ્તૃત અને ગઢના અંદરના ભાગની પરિધિ ૪-૫ લી.ની હતી. ” અર્થાત્ બુદ્ધ ત્રણ ગઢવાળી જે વૈશાલીનું વર્ણન કર્યું છે તે જ હ્યુનચ્યાંગની “ પ્રાસાદનગરી ” હોવી જોઈએ. પરાંઓની સાથે સમગ્ર નગરને હિસાબ કરીએ તે એને ઘેરા ઓછામાં ઓછા વીસ માઈલને થાય.
બુદ્ધષના વર્ણનની સાથે એકપન્ન જાતકની અક્કથાનો મેળ મળે છે. એમાં લખ્યું છે કે વૈશાલી નગરીને ફરતા એક પછી એક એવા ત્રણ ગઢ હતા. દરેક ગઢની વચ્ચે એક “ગાબૂત” ને આંતરે હતે. ત્રણે ઠેકાણે ગેપુરવાળા ત્રણ તેરણ અને રહેવાને સારૂ મકાને હતાઃ “સાત્તિ નામ गाबूत गाबूतन्तरे तीहि पाकारेहि परिखित्तम् तीषु ठानेसु गोपुरट्टा लोकयुकृम्-" લેમહંસ જાતકની અકથામાં પણ ત્રણ ગઢને ઉલ્લેખ છે.
દુલ્મ અને ઉવસગદસાઓ. ટીબેટી દુભમાં વૈશાલીના ત્રણ પરાનું આ પ્રમાણે વિવરણ છે. વૈશાલીને ત્રણ પરા હતા, પહેલા પરામાં સેનાના મીનારાવાળા સાત હજાર ઘર હતાં. બીજા પરામાં રૂપાના મીનારાવાળા ચૌદ હજાર ઘર હતાં. ત્રીજા પરામાં ત્રાંબાના મીનારાવાળા એકવીસ હજાર ઘર હતાં. પ્રતિષ્ઠાના પ્રમાણમાં અનુક્રમે ધનવાન, સામાન્ય અને ગરીબ માણસે, પહેલા-બીજાત્રીજા પરામાં રહેતાં. ”
ઉવાસગદસાઓનું છે. હર્બલે જે સંપાદન કર્યું છે તેમાં તે એક સ્થળે કહે છે કે ઉપરોક્ત ત્રણ પરા ઘણું કરીને વૈશાલી, કુડપુર અને વાણિય ગામના નામે ઓળખાતા હશે. (ચાલુ)
For Private And Personal Use Only
