________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સક્રિય જ્ઞાન.
૨૯ જેઓ વિષયભોગમાં લુબ્ધ ચિત્તવાળા છે અને જેઓ હદયથી રાગમાં બંધાએલાં હોવા છતાં ઉપરથી વિરાગપણું બતાવે છે તે દાંભિકે, વેષ ધારકે, ધૂર્તો માત્ર લોકોનાં મનને રંજન કરે છે. સ્વાત્મહિત બીલકુલ કરી શકતાં નથી.
“ નિજ ભાવને ભૂલી જઈ, પરભાવને રંગી થયા, નહિ ઓળખી નિજ શુદ્ધસત્તા, બહિરાત્મ થઈ રહ્યો. બહિરાત્મ ભાવે કર્મબંધન, આકરા તેથી કરે, મુંઝાય ભવન ગહનમાં, આશ્રય નહિ પામે અરે.”
જે મનુષ્ય સાંસારિક વિષય સુખ અવિદ્યાનું સેવન કરે છે તેઓ જ્ઞાનથી વિમુખ થઈ, અજ્ઞાનરૂપી અંધકારમાં પ્રવેશ કરે છે. તથા જેઓ પુસ્તક અથવા ગુરૂદ્વારા જ્ઞાન મેળવી, માત્ર તેને વાદવિવાદ કરવામાં જ તત્પર રહે છે તેઓ પણ કુતર્કોથી આડે માર્ગે દેરાઈ જઈ વધારે ઊંડા અંધકારમાં પ્રવેશ કરે છે. જેમ કંઈ મીઠાઈઓ નાના પ્રકારની બનાવી, દુકાનમાં સુંદર રીતે ગોઠવી, અન્ય જીવોને લલચાવી, પોતાની મીઠાઈને અને શ્રમને લાભ પૈસા માટે આપે છે તેમ પિપટીયા જ્ઞાનીઓ પિલા કઈ કરતાં કોઈ પણ ઉંચી પંકિતના ગણાય જ નહિ. જેમ એક ચિત્રકાર ચિત્ર ચિતરે નહિ અને પિતાની ચિત્રકલાના મુખદ્વારા યશગાન કરે તે જનસમૂહને તે કેટલો જ્ઞાનવાન છે તેની શી ખબર પડી શકે ? કારણકે જેવી ક્રિયાઓ કરે તેવું જ્ઞાન છે તેમ ચોક્કસ કહી શકાય; માટે જ્ઞાન અને ક્રિયા સાથે હોય તો જ તેની કિંમત થઈ શકે. તેમ કઈ માણસ ક્રિયા કરવા તૈયાર થાય અને તે ક્રિયાનું તેને જ્ઞાન ન હોય તે તે પણ પ્રયોગ કરી શકે નહિ. જેમ એક માણસ નાવિક વિઘાથી અજ્ઞાત હોય અને પિતાના વહાણને ચલાવવાની ક્રિયામાં પ્રવૃત થાય તે ખરાબાથી તેનું વહાણ ભાગી જવાને પૂર્ણ સંભવ રહે, કારણ કે સમુદ્રની હવાનું કે દિશાનું જ્ઞાન હોય નહિ તો પિતાના નાવને સમુદ્રતીરે પહોંચાડવાને તે નાવિક કેવી રીતે શક્તિમાન થાય ? એટલે કે નાવિક જ્ઞાનવાન ન હોવાથી સહેલાઇથી સમુદ્ર તરી શકે જ નહિ, પણ દરિઆના દરેક તફાને તથા ગંભીર અકસ્માતોને ભેગા થઈ પડે તે નિઃસંદેહ વાત છે.
રસાયનશાસ્ત્રથી અજ્ઞાની માણસ રસાયણ પ્રગો કરે છે તેમાંથી નીપજતી ભયંકરતાને ભેગ પોતે થાય, તે પણ શક્ય વાત છે.
વળી એક વેપારી દુકાન ઉઘાડી વેપાર કરવા તૈયાર થાય પણ હિસાબનામું-ઠામું લેવડ-દેવડ આદિ વ્યવહારિક જ્ઞાનથી અજ્ઞાત હોય તે તેને
For Private And Personal Use Only
