________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
@ Of વિવ-વિઝિવ
“ત્રિય જ્ઞાન”
જ્ઞાન અને ક્રિયા.
चक्राभ्याम् चलति रथः મેં ગયા વર્ષમાં જ્ઞાનના વિષયમાં જ્ઞાન ઉપર ઘણી વાતો કરી, જ્ઞાનનું મહત્ત્વ ઘણું ગાયું, જ્ઞાનને ઢંઢેરો પીટાવ્ય, ભક્તિના વિવિધ સાધનમાં જ્ઞાનને અગ્ર સાધનરૂપ ગણી અત્યંત માન આપ્યું, પણ જે તે જ્ઞાનને કાઈ પણ ક્રિયાકાંડમાં ન મૂકાય તો, તે શુષ્ક જ્ઞાન કહેવાય અને આત્મા શુષ્કજ્ઞાની કહેવાય. કોઈ વાત વાંચવાથી કે ગોખવાથી કે વાણીવિલાસ કર, વાથી અધ્યાત્મ-જ્ઞાનનું કાંઈ માહાસ્ય નથી. માત્ર સમયનો ક્ષેપ કરે તે સરખું જ છે.
વાણી વિલાસ અને વાજાલ રચીને તું કોઈપણ તારૂં સ્વહિત જોઈ શકીશ નહિ, તે શાસ્ત્રની મેહાંધરીઓમાં ભટકવું મૂકી ઈશ્વરને જાણી લેવાને ઉત્સાહપૂર્વક ક્રિયા અને જ્ઞાનમાં સદાકાળ હારા માનવજીવનને ઉપયોગ કરતે રહે તે જ જે સ્થાનમાં જવાનું છે, તે સ્થાને વગર વિલબે અને નિવિદને સહેલાઈથી પહોંચી જઈશ; કારણ કે શાસ્ત્ર અનંત છે અને જ્ઞાન અગાધ છે. જીવન અ૫ છે. વળી ઈન્દ્રિયેના ઉન્મત્તપણને લઈ ગુણમાં રાચી શકતો નથી, તે ક્રિયા વિના જ્ઞાનની કાંઈપણ અસર જીવાત્મા ઉપર થઈ શકવી મુશ્કેલ છે.
गुणेषु क्रियताम् यत्न आटोपैकिम् प्रयोजनम्
विक्रियन्ते न घंटाभिर्गावक्षीरविवर्जिताः ।। અર્થ –હે જીવ! ગુણમાં, જ્ઞાનમાં અને ક્રિયામાં યત્ન કરતે રહે. બાહ્ય આટોપનું કોઇપણ પ્રયજન નથી, કેમકે ગુણે જ પૂજાને પાત્ર છે. જેવી રીતે ગાયને ઘણી જ ઘટે ટાંગીને શણગારવામાં આવેલી હોય પણ જે તે દૂધ આપતી ન હોય તો તે કેડીના મૂલની છે તે ગુણમાં પ્રોત કરતે રહે. જ્યાં સુધી જ્ઞાન ચારિત્ર સાથે વણાય નહિ અને આપણું જીવનવ્યવહારમાં રૂપીએ દેકડે પણ જે જ્ઞાનને સ્થાન મળે નહિ તે તેવા એક મણ જ્ઞાન
For Private And Personal Use Only
