________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વિશ્વવ્યાપક જૈન દર્શન.
3. So
co
ok
(આત્માને મિક વિકાસ અને મોમેહ-પરાજ્ય) આગમને સાર શું છે? પુંડરીક મુનિએ એક વખત ગુરૂશ્રીને પ્રશ્ન કર્યો કે પ્રભુ! ચૌદ પૂર્વનું જ્ઞાન તે એક સમુદ્ર જેવું છે અને ટૂંકામાં સાર મને બતાવશે ?
આગમને સારી બાનયોગ- સમંતભદ્રાચાર્યે જણાવ્યું : “પુંડરિક ! આખા જૈન આગમને સાર નિર્મળ ધ્યાનયોગ છે. આખા સિદ્ધાંત-સમુદ્રને સાર ફકત આ શબ્દમાં આવી જાય છે. જૈન શાસ્ત્રમાં ગૃહસ્થ ધર્મને અંગે તથા ત્યાગી સાધુધર્મને અંગે જે મૂળગુણો અને ઉત્તરગુણ બતાવ્યા છે, જે જે બાહ્ય ક્રિયાઓ કહી છે તે સર્વ કરીને પણ અંતે ધ્યાગ કરવાનો છે. આ સર્વ પાંચ મહાવ્રત કે બાર વ્રત આદિ ગુણો અને કરાતી તપ, જપ, સેવા, ભક્તિ, દાનાદિ ક્રિયાઓને હેતુ ધ્યાન કેગ સાધવાનો છે.
ધ્યાન માટે મનની શુધિ–મુક્તિને માટે દયાનગની જરૂર છે અને ધ્યાનની સિદ્ધિ માટે મનને નિર્મળ કરવાની જરૂર છે. મનને નિમેળ કરવામાં અહિંસાદિ સાધને ઉપયોગી છે. આ પ્રમાણે આ બધાં અનુષ્ઠાન, કર્મકાંડ, વ્રત, તપ, જપાદિ કરવામાં આવે છે તે બધાં મનની શુદ્ધિ માટે કરવાનાં છે. આમ આ વ્રત કે અનુષ્ઠાન-કર્મકાંડ કરવાથી જ ઇતિકર્તવ્યતા કે પૂર્ણતા માની લેવાની નથી. તે તો મણમાં પ્રથમ પુણું છે. ત્યાર પછી દયાનયોગ સિદ્ધ કરીને આત્માનું શુદ્ધ સ્વરૂપે પ્રગટ કરવાનું છે.
પુંડરિક મુનિ ! આ પ્રમાણે તમે મારો કહેવાનો ભાવાર્થ સમજ્યા હશે કે આ બધાં કર્મકાંડ, વ્રત, તપ, જપાદિ એક ધ્યાનમાં સિદ્ધ કરવા માટે છે. જે આ ધ્યાનયોગ સિદ્ધ ન થાય તે આ વ્રત, તપ, જપાદિથી આત્માની શાંતિ–પૂર્ણતા મળતી નથી, તે તે એક અંગ છે. અનેક અંગે એકઠાં થવાથી સંપૂર્ણ કાર્ય સિદ્ધ થાય છે માટે ધ્યાનયોગ એ સર્વનો સાર છે.
આરંભાદિ મળ ત્યાગ –આ ધ્યાનયોગ સિદ્ધ કરવા માટે આર. ભાદિ મળે પ્રથમ દૂર કરવા જોઈએ. બાહ્ય આચાર-વિચારની શુદ્ધિ કરવી જોઈએ. સર્વ પ્રકારની ઉપાધિને ત્યાગ કરનાર દયાનાગ સારી રીતે સાધી
For Private And Personal Use Only
