________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રતિષ્ઠિ’ખ.
૩૩
એમાં ભાગીદાર હેાવાથી એમણે જૈનસંધ સાથેના સંબંધ કલપ્ચા હોય એમ લાગે છે. એ ગમે તેમ હા. યાત્રા, આત્મશુદ્ધિનુ એક અંગ છે. યાત્રા ધામની પવિત્રતા અને પ્રતિષ્ઠા જાળવી રાખવી એ ધર્મના અનુયાયીઓ અને શ્રદ્ધાળુઓની મુખ્ય ક્જ છે.
શ્રી આત્મારામજી મહારાજની વ્યાખ્યાન-કળા
લખવુ' અને ખેલવું એ ખન્ને કળા છે. ગમે તેમ ભરડવું એ જેમ વાણી નથી તેમ ગમે તેવું ભૂંસી ખાળવું એ લેખન નથી. વાણીનું માધુર્ય, વાણીના આરેાહ-અવરાહ, વાણીને અનુરૂપ ભાવ એ વ્યાખ્યાન કળાના અગા છે. ખૂબ જુસ્સા બતાવવા જતાં કેટલાક વ્યાખ્યાનકારા પેાતાના વકતવ્યને છેક કૃત્રિમ બનાવી દે છે, તે જ પ્રમાણે વધારે પડતી મંદતા, શ્રોતાઓમાં નીરસતા ઉપજાવે છે. વ્યાખ્યાન વસ્તુતઃ એક પ્રકારનું સંગીત છે. જલે એમાં છ દુખદ્ધતા ન હોય, ઝડઝમક ન હાય, પણ કળાકાર પેાતાની બંધબેસતી સુરાવટવડે અણુઘડ શ્રોતાઓના દિલમાં પણ ધારી અસર નીપજાવે છે.
સ્વ. આત્મારામજી મહારાજના સંબંધમાં એમ કહેવાય છે કે તેઓ વ્યાખ્યાનને પૃષ્ઠ સરસ રીતે જમાવી શકતા. એમનામાં વિદ્વત્તા હતી, પ્રતિભા હતી, ધગશ હતી; પણ તે ઉપરાંત, એમના એક નિકટના પરિચિત વર્ણવે છે તેમ એમના વ્યાખ્યાનમાં, સામાન્ય માણસ ન સમજી શકે એવી સ્વરમધતાની આછી ઝણઝણાટી વ્યાપતી. એ સંબંધમાં એક આવી વાત સાંભળી છે:
આત્મારામજી મહારાજનું વ્યાખ્યાન પુરૂ થયું. એક પછી એક શ્રોતાઓ મહારાજને વાંદી, વિખરાવા લાગ્યા. ભકત જન જેવા એક ગૃહસ્થ, વ્યાખ્યાનમાં જ્યાં બેઠા હતા ત્યાં જ એસી રહ્યો. એના મુખ ઉપર આનંદ, તૃપ્તિની ઉજ્જ્વળ રેખાએ છવાઇ હતી.
“કઇંક પૂછ્યુ હશે, એટલે એઠા હશે.” એમ માની કોઇએ વધુ પૂછ
પરછ ન કરી.
બધા ચાલ્યા ગયા એટલે એ મહારાજજીની પાસે આવ્યા. મહારાજજીએ કાની પાસેથી સંગીતની આવી તાલીમ મેળવી હશે, તે જાણવા તેણે પેાતાની આતુરતા બતાવી.
ખરૂ જોતાં, આત્મારામજી મહારાજ કોઇ દિવસ સંગીતની સા, રી, ગ, મ શીખવા કેાઇ ઉસ્તાદ પાસે ન્હાતા ગયા. એમના સચાગા જ એવા હતા કે સંગીતને અને એમને ઘણું અંતર પડી ગયું હતું.
For Private And Personal Use Only
