________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૨૮
શ્રી આત્માને પ્રકાશ.
અવશ્ય તારે છે, તો પછી સંતને પારખવાનું કંઈ લક્ષણ ખરું? જરૂર લક્ષણે તે ઘણું ઘણું છે. જૈન દર્શનમાં પ્રત્યેક કાર્ય સમજપૂર્વક આચરવાનું કહ્યું છે એટલે પરીક્ષા કરીને જ પગ માંડ વ્યાજબી છે. પંચમહાવ્રતધારી-કંચનકામિનીના ત્યાગી દશવિધ યતિધર્મના ધારક આદિ કેટલાય લક્ષણે છે. વળી ઉક્તિઓ પણ છે કે
સાઘુ નામ તો સાથે કાયા, પાસે ન રાખે કોડીની માયા;
લેવે એક, દેવે દે, ઉસકા નામ સાધુ કહે. વિશેષ ઉંડાણમાં ન ઉતરીએ તે એક વિદ્વાનની નિમ્ન વ્યાખ્યામાં પણ ઠીક સૂચના સમાઈ છે.
સ્વરૂપ સ્થિત ઈચ્છા રહિત, વિચરે પૂર્વ પ્રયાગ,
અપર્વવાણી પરમકૃત, સદગુરૂ લક્ષણગ. આત્મકલ્યાણના અભિલાષિ ઉપરોક્ત લક્ષણોરૂપી કાટ હસ્તમાં ધારણ કરી સંતની શોધમાં દત્તચિત્ત થવું ઘટે. એટલું યાદ રાખવું કે શ્રદ્ધાના અવલંબન વગર તે કામ ચાલવાનું નથી. કેટલાય એવા વિષયો છે કે જ્યાં બુદ્ધિરૂપી પ્રકાશ ઝાંખો બની જાય છે, અથવા તે બુદ્ધિની મર્યાદા આવી જાય છે અને તે વેળા શ્રદ્ધારૂપ મશાલ સળગાવ્યા વિના આગળ ગતિ અસંભવિત બને છે. એટલે કે ત્યાંથી જ શ્રદ્ધાનું ક્ષેત્ર શરૂ થાય છે. જ્યારે સ્થિતિ આવી છે ત્યારે શ્રદ્ધા કોના વચનમાં મૂકવી એ સવાલ ઉપસ્થિત થાય છે. એનો નિર્ણય કરતી વેળા અનુભવી-જ્ઞાની ગુરુની સહાય જરૂરી છે. તે જ યથાર્થ નિર્ણય શકય છે, માટે જ સાધુતાનું સ્વરૂપ સમજાવનાર ઉપરના કથનને જરા વિગતવાર અવલોકીએ.
સ્વરૂપ સ્થિત અર્થાત સ્વાત્મભાવમાં રમણતા એ પ્રથમ લક્ષણ. ઈચ્છા અથવા તે અભિલાષાને ત્યાગ એ બીજું.
જ્યારે ત્રીજા ચિન્હ તરિકે વિચરે પૂર્વ પ્રયોગ એમ જે કહેવામાં આવ્યું છે તેથી એમ સમજવાનું છે. એની પ્રત્યેક કરણીમાં માત્ર સત્તામાં રહેલાં કિંવા ઉદયમાં આવેલાં કર્મોને સમતાપૂર્વક ખપાવવાનો જ ભાવ ૨મતે હોય; નો બંધ વૃદ્ધિ પામે તેવું એક પણ કૃત્ય તે ન આદરે.
અપૂર્વવા એ ચોથે ગુણ. અને સાચે જ સંતની વાણી એવી તે મીઠાશ ભરી હોવી જોઈએ કે જે મીઠા ઇફ઼રસની યાદ આપે. જ્યાં કષાયપર કાબૂ આવી ગયું હોય ત્યાં વચનકટુતા કેવી ?
For Private And Personal Use Only
