________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મનનું રહસ્ય અને તેનું નિયંત્રણ
૧૪૩ વિજય મેળવવા માટે બની શકે તે પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. કેટલાય મહિનાઓ સુધી એ કરવું પડશે. જ્યારે ટેવ બદલાઈ જશે ત્યારે બધું આપોઆપ ઠીક થઈ જશે.
ભય રાગની અંદર છુપાઈ રહેલો છે. જ્યારે આપણને શરીર તરફ રાગ થાય છે ત્યારે મૃત્યુનો ભય રહ્યા કરે છે. જ્યારે દ્રવ્ય તરફ રાગ થાય છે ત્યારે દ્રવ્યહાનિને ભય ઉત્પન્ન થાય છે, કેમકે દ્રવ્ય જ ભેગના ઉપકરણે પ્રાપ્ત કરવાનું સાધન છે. જ્યારે તમને સ્ત્રી પ્રત્યે રાગ થાય છે ત્યારે હમેશાં તેનાં રક્ષણની ચિંતા રહ્યા કરે છે. એ રીતે ભય એ રાગને ઘણે જ જુને અને ઘનિષ્ટ મિત્ર છે. મનની વૃતિમાં રાગ, દ્વેષ અને મેહની જડ ઘણું જ ઉંઘ જામી ગયેલી છે, તેને ઉખે નાખવા માટે દઢ અને સતત પ્રયત્નની આવશ્યકતા રહેલી છે.
સુખનું કારણ તૃષ્ણા છે, જ્યાં તૃષ્ણ નથી ત્યાં સુખ નથી. ઈરછા (તૃષ્ણા ) નું કારણ બાહ્ય વિષયનું અસ્તિત્વ છે.
સાધકે સંગ છેવને મૌનાવલંબન કરવું જોઈએ કેમકે રાગને લઈને પરિચય વધે છે અને દ્વેષને લઈને કઠેર શબ્દ બોલતા દુઃખ જ પ્રાપ્ત થાય છે. શબ્દ તીર જેવા હોય છે તે બીજાની ભાવનાઓને ક્ષતવિક્ષત કરી નાખે છે. મૌનાવલંબન તથા સંગત્યાગદ્વારા માણસ વાગિન્દ્રિયને સંયમ કરી શકે છે અને રાગને દૂર હઠાવી શકે છે ત્યારે જ મનને શાંતિ મળે છે.
રાજગી પ્રતિપક્ષ–ભાવનાવડે અર્થાત્ ખરાબ વિચારોને બદલે ઉંચા વિચારને સ્થાન આપીને તે બધાને નાશ કરે છે. ભકત પુરૂષ તેને આંતરિક પ્રાર્થના તથા આત્મ સમર્પણદ્વારા નષ્ટ કરે છે. તે કહે છે કે-“હે પ્રભુ! હું મારા બધાં કર્મ તથા કર્મના ફલની સાથે મારી પોતાની જાતને તારા ચરણેમાં સમર્પણ કરૂં છું. મને ખરાબ વિચારે દૂર કરવાની તથા નષ્ટ કરવાનું બળ આપો” જ્ઞાનગી તેને ઉદાસીન વૃત્તિ તથા વિચારદ્વારા નષ્ટ કરે છે તે કહે છે. કે“એનું મારે કંઇ કામ નથી. હું તે સચ્ચિદાનંદ સ્વરૂપ છું. એ ઉત્તેજનાઓ મનની સાથે સંબંધ રાખે છે; હું તે મનથી અલગ છું.”
(ચાલુ)
For Private And Personal Use Only
